Indonesia

Indonesia
Arwyddair	Wonderful Indonesia
Math	gwladwriaeth sofran, gwladwriaeth archipelagig, gwladwriaeth gyfansoddiadol, ynys-genedl, cyfundrefn arlywyddol, gwlad
Enwyd ar ôl	Isgyfandir India
Prifddinas	Jakarta
Poblogaeth	275,439,000
Sefydlwyd	17 Awst 1945 (Proclamation of Indonesian Independence) ;
Anthem	Indonesia Raya
Pennaeth llywodraeth	Joko Widodo
Cylchfa amser	Cylchfa Amser Gorllewin Indonesia, Cylchfa Amser Canol Indonesia, Cylchfa Amser Canol Indonesia, Asia/Jakarta, Asia/Pontianak, Asia/Makassar, Asia/Jayapura
Iaith/Ieithoedd; swyddogol	Indoneseg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	MIKTA, De-ddwyrain Asia, Y Cenhedloedd Unedig, ASEAN, APEC
Gwlad	Indonesia
Arwynebedd	1,904,570 km²
Gerllaw	Cefnfor India, Y Cefnfor Tawel, Môr De Tsieina, Môr Celebes, Môr Arafura
Yn ffinio gyda	Dwyrain Timor, Maleisia, Papua Gini Newydd, Singapôr, y Philipinau, Awstralia, Gwlad Tai, India, Palaw, Fietnam
Cyfesurynnau	2°S 118°E
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth Indonesia
Corff deddfwriaethol	Cynulliad Ymgynghorol y Bobl
Swydd pennaeth; y wladwriaeth	Arlywydd Indonesia
Pennaeth y wladwriaeth	Joko Widodo
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	Arlywydd Indonesia
Pennaeth y Llywodraeth	Joko Widodo
Crefydd/Enwad	Islam, Protestaniaeth, Catholigiaeth, Hindŵaeth, Bwdhaeth, Conffiwsiaeth
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$1,186,505 million, $1,319,100 million
Arian	rupiah
Canran y diwaith	6 ±1 canran
Cyfartaledd plant	2.04
Mynegai Datblygiad Dynol	0.705
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Ynysfor mwyaf y byd yw Gweriniaeth Indonesia neu Indonesia. Mae'r wlad hon yn gorwedd rhwng cyfandiroedd Asia ac Awstralia yn ogystal â rhwng Cefnfor India a'r Cefnfor Tawel. Y gwledydd cyfagos yw Maleisia (ceir ffin rhyngddynt ar ynys Borneo, Kalimantan yw enw'r rhan sy'n perthyn i Indonesia), Papua Gini Newydd (ceir ffin rhyngddynt ar ynys Gini Newydd, sef ynys Irian yn Bahasa Indonesia) a Dwyrain Timor (ceir ffin rhyngddynt ar ynys Timor).

Mae'n cynnwys dros ddwy fil ar bymtheg o ynysoedd, gan gynnwys Sumatra, Java, Sulawesi, a rhannau o Borneo a Gini Newydd. Indonesia yw'r 14eg wlad fwyaf yn ôl ardal, sef 1.904,569 km sg (735,358 mi sg). Gyda mwy na 270 miliwn o bobl, Indonesia yw pedwaredd wlad fwyaf poblog y byd a'r wlad fwyafrif Mwslimaidd fwyaf poblog. Mae Java, ynys fwyaf poblog y byd, yn gartref i fwy na hanner poblogaeth y wlad.

Mae Indonesia yn weriniaeth arlywyddol, gyfansoddiadol gyda deddfwrfa etholedig. Mae ganddi 34 talaith, ac mae gan bump ohonynt statws arbennig. Prifddinas y wlad, Jakarta, yw ardal drefol ail-boblog fwyaf y byd. Mae'r wlad yn rhannu ffiniau â Papua Gini Newydd, Dwyrain Timor, a rhan ddwyreiniol Malaysia. Mae gwledydd cyfagos eraill yn cynnwys Singapore, Fietnam, Y Philipinau, Awstralia, Palau, ac India (Ynysoedd Andaman a Nicobar). Er gwaethaf ei phoblogaeth fawr a'i rhanbarthau poblog iawn, mae gan Indonesia ardaloedd helaeth o fannau heb eu poblogi, gydag un o lefelau bioamrywiaeth uchaf y byd.

Mae Indonesia'n cynnwys cannoedd o grwpiau ethnig ac ieithyddol brodorol gwahanol, gyda ohonynt y mwyaf. Rhennir eu hunaniaeth a gwelir hyn yn eu harwyddair " Bhinneka Tunggal Ika " ("Undod mewn Amrywiaeth" yn llythrennol, "llawer, ac eto un"). Mae ganndynt un iaith genedlaethol, amrywiaeth ethnig, plwraliaeth grefyddol o fewn poblogaeth fwyafrif Mwslimaidd, a hanes o wladychiaeth a gwrthryfel yn ei erbyn y gwladychwyr.

Yn 2021, Economi Indonesia oedd y 16fed fwyaf y byd yn ôl CMC enwol a'r 7fed fwyaf gan PPP. Mae'n bŵer rhanbarthol ac fe'i hystyrir yn bŵer canol mewn materion byd-eang. Mae'r wlad yn aelod o sawl sefydliad amlochrog, gan gynnwys y Cenhedloedd Unedig, Sefydliad Masnach y Byd, G20, ac aelod-sefydlydd o'r Mudiad Heb Aliniad, Cymdeithas Cenhedloedd De-ddwyrain Asia (<a href="./ASEAN" rel="mw:WikiLink">ASEAN</a>), Uwchgynhadledd Dwyrain Asia, a'r Sefydliad Cydweithrediad Islamaidd.