Pacistan

Pacistan

Gweriniaeth Islamaidd Pakistan اِسلامی جمہوریہ پاكِستان (Wrdw) Islāmī Jumhūriyah Pākistān
Math	gwladwriaeth sofran, gwlad
Enwyd ar ôl	Ikhlas, Punjab, Khyber Pakhtunkhwa, Azad Kashmir, Sindh, Balochistan
Prifddinas	Islamabad
Poblogaeth	223,773,700
Sefydlwyd	14 Awst 1947
Anthem	Qaumi Taranah
Pennaeth llywodraeth	Shehbaz Sharif
Cylchfa amser	UTC+05:00, Asia/Karachi
Gefeilldref/i	Tsushima
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Saesneg, Wrdw
Daearyddiaeth
Gwlad	Pacistan
Arwynebedd	881,913 ±1 km²
Yn ffinio gyda	Affganistan, India, Gweriniaeth Pobl Tsieina, Iran
Cyfesurynnau	30°N 71°E
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth Pacistan
Corff deddfwriaethol	Llywodraeth Pacistan
Swydd pennaeth   y wladwriaeth	Arlywydd Pacistan
Pennaeth y wladwriaeth	Asif Ali Zardari
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Prif Weinidog Pacistan
Pennaeth y Llywodraeth	Shehbaz Sharif
Crefydd/Enwad	Islam, Cristnogaeth, Hindŵaeth, Ahmadiyya
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$348,263 million, $376,533 million
Arian	Pakistani rupee
Canran y diwaith	5 ±1 canran
Cyfartaledd plant	3.53
Mynegai Datblygiad Dynol	0.544
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Gwlad yn ne Asia yw Gweriniaeth Islamaidd Pakistan neu Pakistan (hefyd Pacistan). Y gwledydd cyfagos yw India i'r dwyrain, Iran i'r gorllewin, Affganistan i'r gogledd-orllewin a Gweriniaeth Pobl Tsieina (Tibet) i'r gogledd. Mae ar arfordir Môr Arabia yn y de. Mae mwy na 150 miliwn o bobl yn byw yn y wlad, y mwyafrif ohonynt yn Fwslemiaid. Islamabad yw prifddinas y wlad.

Hi yw pumed wlad fwyaf poblog y byd, gyda'i phoblogaeth yn fwy na 225.2 miliwn, ac mae ganddi boblogaeth Fwslimaidd ail-fwyaf y byd. Pacistan yw'r 33ain wlad fwyaf yn ôl arwynebedd, sy'n 340,509 milltir sg (881,913 km sg). Mae wedi ei wahanu o Tajikistan gan Goridor Wakhan yn y gogledd, ac mae hefyd yn rhannu ffin forwrol ag Oman.

Mae Pacistan yn safle sawl diwylliant hynafol, gan gynnwys safle Oes Newydd y Cerrig (Neolithig) Mehrgarh 8,500 mlwydd oed yn Balochistan,^[1] a Gwareiddiad Dyffryn Indus yn o'r Oes Efydd, y gwareiddiadau mwyaf helaeth o'r Hen Fyd.^[2] Roedd y rhanbarth sy'n cynnwys talaith fodern Pacistan yn deyrnas i sawl ymerodraeth a brenhiniaeth, gan gynnwys yr Achaemenid; am gyfnod byr roedd yn nwylo Alecsander Fawr; y Seleucid, y Maurya, y Kushan, y Gupta;^[3] Califf yr Umayyad yn ei ranbarthau deheuol, yr Hindw Shahi, y Ghaznavids, y Delhi Sultanate, y Mughals,^[4] y Durranis, yr Ymerodraeth Sikhaidd, rheolaeth Cwmni Dwyrain India Prydain, ac yn fwyaf diweddar, Ymerodraeth Indiaidd Prydain o 1858 i 1947.

Wedi'i sbarduno gan 'Fudiad Pacistan', a geisiodd famwlad i Fwslimiaid India Prydain, a buddugoliaethau etholiadol ym 1946 gan yr 'All-India Muslim League', enillodd Pacistan annibyniaeth o Loegr ym 1947 ar ôl Rhaniad Ymerodraeth Indiaidd Prydain. Dyfarnwyd gwladwriaeth ar wahân i'w rhanbarthau Mwslimaidd a gwelwyd ymfudo torfol digyffelyb a bu farw llawer iawn.^[5] Yn wreiddiol, roedd yn Ddominiwn o Gymanwlad Prydain, drafftiodd Pacistan ei chyfansoddiad yn swyddogol ym 1956, a daeth i'r amlwg fel gweriniaeth Islamaidd. Ym 1971, ymbellhaodd Dwyrain Pacistan fel gwlad newydd a alwyd yn "Bangladesh" ar ôl rhyfel cartref naw mis o hyd. Yn ystod y pedwar degawd canlynol, rheolwyd Pacistan gan lywodraethau sifil a milwrol, democrataidd ac awdurdodol, cymharol seciwlar a hollol Islamaidd.^[6] Etholodd Pacistan lywodraeth sifil yn 2008, ac yn 2010 mabwysiadodd system seneddol newydd gydag etholiadau.^[7]

Mae Pacistan yn bŵer canol, ac mae ganddi'r chweched lluoedd arfog mwyaf yn y byd. Mae'n wladwriaeth gydag arfau niwclear ac mae ymhlith yr economïau sy'n dod i'r amlwg ac sy'n tyfu,^[8] gyda dosbarth canol mawr sy'n tyfu'n gyflym.^[9] Nodweddir hanes gwleidyddol Pacistan ers annibyniaeth gan gyfnodau o dwf economaidd a milwrol sylweddol yn ogystal â rhai ansefydlog, yn wleidyddol ac yn economaidd. Mae'n wlad o ethnigrwydd amrywiol iawn a cheir amryw o ieithoedd; amrywiol hefyd yw ei daearyddiaeth a'i bywyd gwyllt. Fodd bynnag, mae'r wlad yn parhau i wynebu heriau, gan gynnwys tlodi, anllythrennedd, llygredd a therfysgaeth.^[10] Mae Pacistan yn aelod o'r Cenhedloedd Unedig, Sefydliad Cydweithrediad Shanghai, y Sefydliad Cydweithrediad Islamaidd, Cymanwlad y Cenhedloedd, Cymdeithas Cydweithrediad Rhanbarthol De Asia, y Glymblaid Gwrthderfysgaeth Filwrol Islamaidd, ac fe'i dynodir yn brif gynghrair nad yw'n aelod o NATO gan yr Unol Daleithiau.

1. ↑ Coningham, Robin; Young, Ruth (2015), The Archaeology of South Asia: From the Indus to Asoka, c. 6500 BCE – 200 CE, Cambridge University Press Quote: ""Mehrgarh remains one of the key sites in South Asia because it has provided the earliest known undisputed evidence for farming and pastoral communities in the region, and its plant and animal material provide clear evidence for the ongoing manipulation, and domestication, of certain species.
2. ↑ Wright, Rita P. (2009), The Ancient Indus: Urbanism, Economy, and Society, Cambridge University Press, pp. 1–2, ISBN 978-0-521-57219-4, https://books.google.com/books?id=MG2ztAEACAAJ, "The Indus civilisation is one of three in the 'Ancient East' that, along with Mesopotamia and Pharaonic Egypt, was a cradle of early civilisation in the Old World (Childe, 1950). Mesopotamia and Egypt were longer lived, but coexisted with Indus civilisation during its florescence between 2600 and 1900 B.C. Of the three, the Indus was the most expansive, extending from today's northeast Afghanistan to Pakistan and India."
3. ↑ Wynbrandt, James (2009). A Brief History of Pakistan. Infobase Publishing. ISBN 978-0-8160-6184-6.
4. ↑ Spuler, Bertold (1969). The Muslim World: a Historical Survey. Leiden: E.J. Brill. ISBN 90-04-02104-3.
5. ↑ Copland, Ian (2001), India, 1885-1947: The Unmaking of an Empire, Seminar Studies in History, Longman, ISBN 978-0-582-38173-5, https://books.google.com/books?id=Dw1uAAAAMAAJ Quote: "However, the real turning point for the new Muslim League came with the general election of December 1945 and Ionawr 1946.
6. ↑ Talbot, Ian (2016), A History of Modern South Asia: Politics, States, Diasporas, Yale University Press, pp. 227–240, ISBN 978-0-300-21659-2, https://books.google.com/books?id=sXsmCwAAQBAJ
7. ↑ "Pakistani parties to share power". BBC News. 9 Mawrth 2008.
8. ↑ Iqbal, Anwar (8 Tachwedd 2015). "Pakistan an emerging market economy: IMF". www.dawn.com. Cyrchwyd 27 Chwefror 2016.
9. ↑ "Pakistan has 18th largest 'middle class' in the world: report". The Express Tribune. 16 Hydref 2015.
10. ↑ Mathew Joseph C. (2016). Understanding Pakistan: Emerging Voices from India. Taylor & Francis. t. 337. ISBN 978-1-351-99725-6.