Seoul

Seoul

Math	dinas arbennig De Corea, dinas fawr, dinas, mega-ddinas, metropolis, y ddinas fwyaf, prifddinas
Enwyd ar ôl	prifddinas
Prifddinas	Jung District
Poblogaeth	9,668,465
Sefydlwyd	6 Mehefin 1395
Pennaeth llywodraeth	Oh Se-hoon
Cylchfa amser	UTC+09:00
Gefeilldref/i	San Francisco, Cairo, Jakarta, Delhi Newydd, Taipei, Ankara, Gwam, Tehran, Bogotá, Tokyo, Moscfa, Sydney, Beijing, Ulan Bator, Hanoi, Warsaw, Astana, Athen, Washington, Bangkok, Tirana, São Paulo, Delhi, Buenos Aires, Dinas Mecsico, Rio de Janeiro, Honolulu County, Paris, Rhufain, Dinas Efrog Newydd, Honolulu, Bandung, Kyiv
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Coreeg
Daearyddiaeth
Lleoliad	Seoul Fwyaf
Gwlad	De Corea
Arwynebedd	605.25 km²
Uwch y môr	38 metr
Gerllaw	Afon Han, Cheonggye River, Jungnangcheon, Anyangcheon, Tancheon, Yangjaecheon
Yn ffinio gyda	Talaith Gyeonggi, Incheon
Cyfesurynnau	37.56°N 126.99°E
KR-11
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth Fetropolitan Seoul
Corff deddfwriaethol	Cyngor trefol Seoul
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Maer Seoul
Pennaeth y Llywodraeth	Oh Se-hoon
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Seoul (Coreeg: 서울) yw prifddinas De Corea a'r ddinas fwyaf yn y wlad, gyda phoblogaeth o dros 9,668,465 (2020)^[1] ac mae gan Seoul Fwyaf boblogaeth o 24,105,000 (2016)^[2].

Saif y ddinas yn nalgych Afon Han yng ngogledd-orllewin y wlad, tua 50 km i'r de o'r ffîn a Gogledd Corea. Ceir y cofnod cyntaf amdani yn 18 CC, pan sefydlodd teyrnas Baekje ei phrifddinas Wiryeseong yn yr hyn sy'n awr yn dde-ddwyrain Seoul. Tyfodd dinas Seoul ei hun o ddinas Namgyeong. Saif y ddinas yn Ardal Prifddinas Genedlaethol Seoul, sydd hefyd yn cynnwys porthladd Incheon a llawer o faestrefi, ac sydd a phoblogaeth o tua 23 miliwn. Mae bron hanner poblogaeth De Corea yn byw yn yr ardal yma.

Yn 2014, dinas Seoul oedd y 4edd dinas fetropolitan fwyaf ei heconomi yn y byd ar ôl Tokyo, Efrog Newydd a Los Angeles.^[3] Yn 2017, roedd costau byw yn y ddinas y 6ed uchaf yn y byd.^[4][5] Gyda chanolfannau technoleg enfawr wedi eu canoli yn Gangnam a'r Ddinas Cyfryngau Digidol, mae Seoul Fwyaf yn gartref i bencadlys 14 o gwmniau mwya'r byd, sef y Fortune Global 500, gan gynnwys Samsung, LG, a Hyundai.^[6][7]

Cynhaliwyd y Gemau Olympaidd yma yn 1988 a gêm derfynol Cwpan y Byd Pêl-droed 2002; yma hefyd oedd cynhadledd y G-20 yn 2010.

Wedi'i lleoli'n strategol ar hyd glannau Afon Han, mae hanes y ddinas yn ymestyn yn ôl dros ddwy fil o flynyddoedd, ers ei sefydlu yn 18 CC gan bobl Baekje, un o Dair Teyrnas Corea. Yn 1394 dynodwyd y ddinas yn brifddinas Corea o dan y Brenhinllin Joseon (1392-1897), ac yn 1948 yn brifddinas De Corea. Amgylchynir y ddinas gan ardal fynyddig a bryniog, gyda Mynydd Bukhan ar ymyl ogleddol y ddinas. Mae gan Seoul Fwyaf (neu weithiau 'Ardal Prifddinas Seoul') bum Safle Treftadaeth y Byd UNESCO: Changdeok Palace, Caer Hwaseong, Cysegrfa Jongmyo, Namhansanseong a Beddrodau Brenhinol y Brenhinllin Joseon.^[8]

1. ↑ "행정구역(읍면동)별/5세별 주민등록인구(2011년~)".
2. ↑ http://www.demographia.com/db-worldua.pdf.
3. ↑ "The World According to GaWC 2020". GaWC - Research Network. Globalization and World Cities. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 Awst 2020. Cyrchwyd 26 Awst 2020.
4. ↑ Solutions, EIU digital. "Worldwide Cost of Living 2017 – The Economist Intelligence Unit". www.eiu.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 10 Hydref 2017. Cyrchwyd 13 Hydref 2017.
5. ↑ Sustainable Cities Index, 2015 Archifwyd 30 August 2016^{[Date mismatch]} yn y Peiriant Wayback.. Arcadis.
6. ↑ "Tech capitals of the world". The Age. Melbourne. 2009-06-15. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 12 Medi 2009. Cyrchwyd 2013-08-07.
7. ↑ "Samsung Electronics". Fortune. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 24 Hydref 2014. Cyrchwyd 24 Hydref 2014.
8. ↑ "Lists: Republic of Korea". UNESCO. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 25 Rhagfyr 2019. Cyrchwyd 26 Rhagfyr 2019.