Setswana

Setswana

Enghraifft o'r canlynol	iaith, iaith fyw
Math	Sotho–Tswana
Enw brodorol	seTswana
Nifer y siaradwyr	4,500,000
cod ISO 639-1	tn
cod ISO 639-2	tsn
cod ISO 639-3	tsn
Gwladwriaeth	Botswana, Namibia, De Affrica, Simbabwe
Rhanbarth	North West
System ysgrifennu	yr wyddor Ladin
Corff rheoleiddio	Pan South African Language Board
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Un o'r ieithoedd Bantŵ a siaredir yn Neheudir Affrica gan tua 8.2 miliwn o bobl yw Setswana, (yr enw yn yr iaith ei hun) a adnabyddir hefyd wrth ei henw Tswana, ac a sillafwyd yn flaenorol Secoana yn Saesneg.^[1] Mae'n perthyn i'r teulu iaith Bantw o fewn cangen Sotho-Tswana Parth S (S.30), ac mae'n perthyn yn agos i'r ieithoedd Sotho Gogleddol a De Sotho (Sesotho), yn ogystal â'r iaith Kgalagadi a'r iaith Lozi.^[2]

Mae Setswana yn iaith swyddogol ac yn lingua franca yn Botswana ac yn Ne Affrica. Mae llwythau Tswana i'w cael mewn mwy na dwy dalaith yn Ne Affrica, yn bennaf yn y Gogledd Orllewin, lle mae tua phedair miliwn o bobl yn siarad yr iaith. Mae amrywiad trefol ar yr iaith, o'r enw Pretoria Sotho, sy'n cynnwys bratiaith ac yn wahanol i Setswana ffurfiol: dyma brif iaith unigryw dinas Pretoria. Y tair talaith yn Ne Affrica sydd â'r nifer fwyaf o siaradwyr yw Gauteng (tua 11%), Northern Cape, a Gogledd Orllewin (dros 70%). Hyd at 1994, roedd pobl Tswana De Affrica yn ddinasyddion tybiannol o Bophuthatswana, un o bantustaniaid y gyfundrefn apartheid. Mae gan yr iaith Setswana yn Nhalaith y Gogledd-orllewin amrywiadau lle mae'n cael ei siarad yn ôl y llwythau a geir yn niwylliant Tswana (Bakgatla, Barolong, Bakwena, Batlhaping, Bahurutshe, Bafokeng, Batlokwa, Bataung, a Bapo, ymhlith eraill); mae'r iaith ysgrifenedig yn aros yr un fath. Mae nifer fechan o siaradwyr hefyd i'w cael yn Simbabwe (nifer anhysbys) a Namibia (tua 10,000 o bobl).^[1]

1. ↑ ^{1.0 1.1} "Setswana". Ethnologue. Cyrchwyd 2022-04-22.
2. ↑ Makalela, Leketi (2009). "Harmonizing South African Sotho Language Varieties: Lessons From Reading Proficiency Assessment" (yn en). International Multilingual Research Journal 3 (2): 120–133. doi:10.1080/19313150903073489.