Yr Alban

Yr Alban

Alba
Math	Gwlad
Prifddinas	Caeredin
Poblogaeth	5,404,700
Anthem	Flower of Scotland
Cylchfa amser	UTC±00:00, UTC+01:00
Nawddsant	Andreas
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Saesneg, Gaeleg yr Alban, Sgoteg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	cenhedloedd Celtaidd
Sir	y Deyrnas Unedig
Arwynebedd	78,782 km²
Yn ffinio gyda	Lloegr
Cyfesurynnau	57°N 5°W
Cod SYG	S92000003
GB-SCT
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth yr Alban
Corff deddfwriaethol	Senedd yr Alban
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	John Swinney
Arian	punt sterling
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Am ystyron eraill, gweler Alban (gwahaniaethu)

Gwlad yng ngogledd orllewin Ewrop yw'r Alban (hefyd Sgotland) (Gaeleg yr Alban: Alba; Sgoteg a Saesneg: Scotland). Perthynai trigolion ei deheudir i'r un grŵp ethnig a phobl Cymru am gyfnod o fileniwm, gyda'r Frythoneg Orllewinol (ac yna'r Gymraeg) yn cael ei siarad o lannau'r Fife i Fynwy.^[1] Mae felly'n un o'r gwledydd Celtaidd ac yn un o wledydd Prydain, enwog am ei wisgi. Ar 18 Medi cynhaliwyd Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014 a flwyddyn yn ddiweddarach cafwyd Etholiad Cyffredinol lle gwelwyd newid syfrdanol yng nghenedlaetholdeb ei thrigolion.

Sant Andreas, un o apostolion Iesu Grist, yw nawddsant yr Alban – 30 Tachwedd yw dyddiad dygwyl Sant Andreas. Roedd yr Alban yn deyrnas annibynnol tan y 18g. Ar 26 Mawrth 1707, unwyd senedd yr Alban â senedd Lloegr a ffurfiwyd teyrnas unedig Prydain Fawr. Ail-sefydlwyd senedd yr Alban yn 1999 fel senedd ddatganoledig o dan lywodraeth Llundain.

Siaredir dwy iaith frodorol yn yr Alban yn ogystal â'r Saesneg – Gaeleg a Sgoteg. Mae Gaeleg yn iaith Geltaidd. Hi oedd iaith wreiddiol teyrnas yr Alban ac mae'n dal yn iaith fyw yn y gogledd orllewin. Mae Sgoteg yn perthyn i'r Saesneg, ac fe'i hystyrir yn dafodiaith Saesneg gan rai, er bod Llywodraeth yr Alban a Siarter Ieithoedd Lleiafrifol Ewrop yn ei chyfrif yn iaith leiafrifol draddodiadol. Mae'n dal i gael ei siarad yn nwyrain a de'r Alban.

1. ↑ Gwyddoniadur Cymru (Gwasg y Brifysgol, 2008), tud. 31