Evolusyon

Biyolociye
Biyolociya evolusyonale
Evolusyoni sero Cıkewtışê evolusyoni Piyo miyandar İspatê piyê miyandari
Madey Cênetika populasyonan Varyasyono cênetik Zêdebiyayış Mutasyon Seleksiyono natural Adaptasyon Polimorfizm Kewtışo cênetik Averşiyayışo cênetik Çeşıdbiyayış Radyasyono adaptiv Kooperasyon Koevolusyon Dür Nezdi Evolusyono paralel Ekstinsasyon
Tarix Rıstımê cıwiyayış Tarixê cıwiyayışi Krolonociya evolusyoni Evolusyonê merduman Dara policênetike Biyoçeşid Biyocoğrafya Sınıfkerdış Taksonamiya evolusyonale Kladistik Fosilê verayışi Merdış
Teoriya tarixê evolusyoni Vênayışo pêroyi Ronesans Verê Darwini Darwin Rıstımê ganiyan Verê sentezi Sentezê moderni Evolusyono molekular Evo-devo Cıgeyrayışo nezdi
Gıley u gureynayışi Aplikasyonê evolusyoni Kriminalociya biyososyale Cênetika ekososyale Tıbê evolusyoni Psikolociya evolusyonale
Portalê biyolociya evolusyonale Kategoriye • Kıtab

Evolusyon, biyolociye de be raverşiyayışi zemani ra vuriyayışo ganiyano, vuriyayışo cênetiko û karaktero newe gırotış, karaktero kıhan vinikerdışo. Verêni evolusyon her çi de esto. Evolusyon de gani/ganie hali cıyo verêni ra vurino/vurina, teberi cı û zerrey cı de vuriyayış beno. Ewro evolusyon biyolociye de kerreya seriya û biyolociye her çi sero raya evolusyoni ra unına.^[1] Evolusyon jew teoriya û na teoriye de heme ganiyan heywan, resayoği (nebati) û ganiê bini ke dınya ser de esti, heme inan ganiê ke verê inan ra est bi, uca ra yeni.

Evolusyon de jew populasyoni ganiyan, kompozisyoni cênetiki de be mutasyoni tesadufi ra vıraziyeno.^[2] Cên de mutasyoni, goçi ya zi turê binan miyan de transferi cênan ra vecino û peyêni ganio newe/gania newiye de varyasyoni vırazeni, no evolusyono. Evolusyon no vurnayışi ra deha hêdio û pêro populasyonan de beno.

Ganiyani dınya ra tenya 2 milyon gani şınasiyeni û klasifike biyi. Tay texminan vani ki dınya ser de 10 (des) û 30 (hirıs) miyan de ganiy esti. Heme enê ganiy, piyo miyandar ra amey û peyniya averşiyayış û vuriyayışo evolusyonalo. Merdum û heywani bini, vere 150 milyon serran, jew Shrew (ganiya ke zey Mere asena) ra amey û na mere daran ser de cuwiyêne. Çıçıkın, Masi, Fırdoği (theyr), Mari û dı cuwiyayışdari heme ninan verê 600 milyon (şeştise) serran ra tenya jew gani (malık) ra yeni.^[3] Ê heme heywan û nebatan 3 (hiri) milyar serran ra ver, jew organizma ra yeni.^[4]

Evolusyon, biyolociye teber de, biyolociya konservasyone (biyolociya seveknayışe), biyolociya pilbiyayışe, ekolociye, fizyolociye, paleontolociye û tıbi sero zi xaptıno. Ninan teber de evolusyon ziraet, psikolociye, antropolociye û felsefe sero zi tesır kerdo. Biyoloği evolusyonali, raveri referansi ke evolusyoni raşt keni, inan vêneni, dıma inan test keni û a keni inan ra.

1. ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2014-05-28. https://web.archive.org/web/20140528144807/http://global.britannica.com/EBchecked/topic/197367/evolution. 
2. ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2011-11-02. https://web.archive.org/web/20111102182615/http://evolution.berkeley.edu/evosite/evo101/IIIC1Mutations.shtml. 
3. ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2014-05-28. https://web.archive.org/web/20140528144807/http://global.britannica.com/EBchecked/topic/197367/evolution. 
4. ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2011-10-22. https://web.archive.org/web/20111022044822/http://evrimianlamak.org/e/Ana_Sayfa.