Alkano

Vidu ankaŭ: Alkino

En organika kemio, alkano, aŭ parafino (historia ordinara nomo kiu ankaŭ havas aliajn signifojn), estas acikla saturita hidrokarbonido. En aliaj vortoj, alkano konsistas el hidrogeno kaj karbonatomoj aranĝitaj en arbstrukturo en kiu ĉiuj karbon-karbonaj ligoj estas simplaj. Alkanoj havas la ĝeneralan kemian formulon C_nH_2n+2. La alkanoj varias en komplekseco de la plej simpla kazo de metano (CH4), kie n = 1 (foje nomita la patromolekulo), ĝis propraaŭtoritate grandaj kaj kompleksaj molekuloj, kiel pentakontano (C₅₀H₁₀₂) aŭ 6-etil-2-metil-5- (1-metiletil) oktano, izomero de la tetradekano (C₁₄H₃₀).

La Internacia Unio de Pura kaj Aplikata Kemio (IUPAC) difinas alkanojn kiel "aciklajn branĉitajn aŭ senbranĉajn hidrokarbonidojn havantajn la ĝeneralan formulon C_nH_2n+2, kaj tial konsistantajn tute el hidrogenatomoj kaj saturitaj karbonatomoj". Tamen, kelkaj fontoj uzas la esprimon por indiki ajnan saturitan hidrokarbonidon, inkluzive de tiuj kiuj estas aŭ monociklaj (t.e. la cicloalkanoj) aŭ policiklaj, malgraŭ ke ili havas klaran ĝeneralan formulon (t.e. cicloalkanoj estas C_nH_2n).

En alkano, ĉiu karbonatomo estas sp3-hibridita kun 4 sigmaj ligoj (aŭ C–C aŭ C–H), kaj ĉiu hidrogenatomo estas kunigita al unu el la karbonatomoj (en C–H ligo). La plej longa serio de ligitaj karbonatomoj en molekulo estas konata kiel ĝia karbonskeleto aŭ karbona spino. La nombro da karbonatomoj povas esti konsiderata la grandeco de la alkano.

Unu grupo de pli altaj alkanoj estas la vaksoj, solidoj ĉe norma media temperaturo kaj premo (SATP), por kiuj la nombro da karbonatomoj en la karbona spino estas pli granda ol 17. Kun ilia ripeta metilenaj (–CH₂) unuoj, la alkanoj konsistas je homologa serio de organikaj substancoj en kiuj la membroj malsamas en molekula maso je multobloj de 14,03 ⴎ (la totala maso de ĉiu tia metilen-ponta unuo, kiu konsistas el ununura karbonatomo de maso 12,01 ⴎ kaj du hidrogenatomoj. de maso ~1.01 u ĉiu).

Metano estas produktata de metanogenaj bakterioj kaj kelkaj longĉenaj alkanoj funkcias kiel feromonoj en certaj bestospecioj aŭ kiel protektaj vaksoj en plantoj kaj fungoj. Tamen, la plej multaj alkanoj ne havas multe da biologia agado. Ili povas esti rigarditaj kiel molekulaj arboj sur kiuj povas esti pendigita la pli aktivaj/reaktivaj funkciaj grupoj de biologiaj molekuloj.

La alkanoj havas du ĉefajn komercajn fontojn: nafto (kruda petrolo) kaj tergaso.

Alkilgrupo estas alkan-bazita molekula fragmento kiu portas unu malferman valenton por ligado. Ili estas ĝenerale mallongigitaj kun la simbolo por iu organilgrupo, R, kvankam "Alk" foje kutimas specife simboli alkilgrupon (kontraste al alkenilgrupo aŭ arilgrupo).