Bajkalo

Bajkalo
ruse Байкал
lago, ekoregiono
Lago Bajkalo kaj insulo Olĥon
lago [+]
Oficiala nomo: Байкал
Lando	Rusio
Teritorio	Siberio
Respubliko	Burjatio
Provinco	Irkutska provinco
Historia regiono	Ŝiungnuoj
Fervojo	Transsiberia fervojo
Urboj	Sljudjanka, Bajkalsk, Babuŝkin
Insuloj	Olĥon, Granda Uŝkanij
Forfluanto	Angara
Alfluantoj	5 - Selengo - Barguzin - Supra Angara - Ĉikoj - Sneĵnaja
Supermara alteco	456 m
Koordinatoj	53° 18′ 10″ N, 108° 0′ 17″ O (mapo)53.30277778108.00472222Koordinatoj: 53° 18′ 10″ N, 108° 0′ 17″ O (mapo) [+]
Plej malalta punkto	?
- malalteco	1 186,5 m sub la marnivelo [+]
Longo	636 km (395.19 mi)
Larĝo	79,4 km (49.34 mi)
Profundo	1 642 m
Akvokolektejo	557 000 km² (55 700 000 ha)
Areo	31 722 km² (3 172 200 ha)
Volumeno	23 000 m³
Loko de Monda heredaĵo de UNESCO
Nomo	Bajkalo
Tipo de heredaĵo	natura heredaĵo
Jaro	1996 (20)
Numero	754
Regiono	Azio-Oceanio
Kriterioj	vii, viii, ix, x
Parko	Apudbajkala Nacia Parko
Satelita foto de Bajkalo
Mapo kun Bajkalo
Bajkalo
Vikimedia Komunejo:  Lake Baikal
Rusio
v • d • r

La lago Bajkalo (ruse о́зеро Байка́л, tr. Ozero Baykal; IPA: [ˈozʲɪrə bɐjˈkaɫ]; burjate Байгал нуур, mongole Байгал нуур, Baygal nuur, etimologie signife, en mongola, "la natura lago"^[1]) estas rifta lago en Rusio kiu situas en suda Siberio, sur parto de la limo inter Irkutska regiono nordokcidente kaj Burjatia Respubliko sudoriente. La lagon ĉirkaŭas montoj kaj altaj montetoj. La irkutskia flanko de la bajkala bordo estas pli kruta, kaj la burjatia estas malpli (kelkloke la montoj malproksimas de la bordo je kelkdek kilometroj).

La lago Bajkalo estas la la plej granda nesalakva lago laŭ akvokvanto en la mondo, kaj enhavas 22–23% el la monda nesala surfacakvo.^[2][3][4] Kun 23,615.39 km³ de nesala akvo,^[5] ĝi enhavas pli da akvo ol la Nordamerikaj Grandaj Lagoj ĉiuj kombinitaj.^[6] Kun maksimuma profundeco de 1,642 m,^[5] Bajkalo estas ankaŭ la plej profunda lago en la mondo.^[7] Ĝi estas konsiderata inter la plej klaraj lagoj de la mondo^[8] kaj ĝi estas konsiderata ankaŭ la plej malnova lago en la mondo^[9] - kun 25 milionoj da jaroj.^[10] Ĝi estas la sepa plej granda lago en la mondo laŭ surfaca areo.

Kiel la lago Tanganjiko, la lago Bajkalo estis formita kiel antikva rifta valo, kaj havas la tipan formon de longa lunkvarono kun surfaca areo de 31,722 km². Bajkalo estas hejmo al miloj da specioj de plantoj kaj animaloj, multaj el kiuj ekzistas nenie aliloke en la mondo. La lago estis deklarita Monda heredaĵo de Unesko en 1996.^[11] Ĝi estas ankaŭ hejmo de la Burjataj triboj kiuj vivas ĉe la orienta flanko de la lago Bajkalo,^[12][13] kie ili bredas kaprojn, kamelojn, bovojn, kaj ŝafojn,^[13] kie la ĉefaj temperaturoj varias el vintra minimumo de −19 °C (−2 ℉) al somera maksimumo de 14 °C (57 ℉).^[14]

La regiono apud Bajkalo estas tre seismema, ĉi tie tre oftas tertremoj. Tamen, plejparto da ili estas fakte nerimarkeblaj, ĉar la intenso estas nur unu aŭ du poentoj laŭ la skalo de Riĥter. La regiono oriente de la lago Bajkalo estas nomita Transbajkalo aŭ Daurio, kaj la pli svage difinita regiono de la lago estas foje konata kiel Bajkalio.

1. ↑ Dervla Murphy (2007) Silverland: A Winter Journey Beyond the Urals, London, John Murray, p. 173.
2. ↑ "Unique aquarium on Lake Baikal", Sputnik News, 23-a de junio 2004. Kontrolita 10a de Junio 2017.
3. ↑ (2003) Environmental Organic Chemistry, 2‑a eldono, Wiley Interscience. ISBN 9780471350538.
4. ↑ (2012) Ecology and Conservation of Fishes. CRC Press. ISBN 978-1-4398-9759-1.
5. ↑ ^{5,0 5,1} A new bathymetric map of Lake Baikal. Morphometric Data. INTAS Project 99-1669. Ghent University, Ghent, Belgium; Consolidated Research Group on Marine Geosciences (CRG-MG), University of Barcelona, Spain; Limnological Institute of the Siberian Division of the Russian Academy of Sciences, Irkutsk, Russian Federation; State Science Research Navigation-Hydrographic Institute of the Ministry of Defense, St. Petersburg, Russian Federation. Ghent University, Ghent, Belgium. Arkivita el la originalo je 2018-12-25. Alirita 9a de Julio 2009.
6. ↑ (2010) 1001 natural wonders : you must see before you die, preface by Koichiro Mastsuura, 2009‑a eldono, London: Cassell Illustrated. ISBN 9781844036745.
7. ↑ Deepest Lake in the World. geology.com. Alirita 18a de Aŭgusto 2007.
8. ↑ (2004) “Diel vertical migration of zooplankton in Lake Baikal and its relationship to body size”, Ecosystems and Natural Resources of Mountain Regions. Proceedings of the first international symposium on Lake Baikal: The current state of the surface and underground hydrosphere in mountainous areas. "Nauka", Novosibirsk, Russia, p. 131–140.
9. ↑ Lake Baikal – A Touchstone for Global Change and Rift Studies. United States Geological Survey. Arkivita el la originalo je 2012-06-29. Alirita 2016-01-03.
10. ↑ Lake Baikal – UNESCO World Heritage Centre. Alirita 5a de Oktobro 2012.
11. ↑ Lake Baikal – World Heritage Site. World Heritage. Alirita 13a de Januaro 2007.
12. ↑ DNA & the peopling of Siberia. Smithsonian Institution (1995). Arkivita el la originalo je 2015-12-24. Alirita 9a de Aŭgusto 2009.
13. ↑ ^{13,0 13,1} S. Hudgins. (2003) The Other Side of Russia: A Slice of Life in Siberia and the Russian Far East (PDF), Texas A&M University Press.
14. ↑ (Aŭgusto 2004) “Waders of the Selenga delta, Lake Baikal, eastern Siberia”, Wader Study Group Bulletin (PDF) 104, p. 66–78. Alirita 9a de Aŭgusto 2009..