Back Даниа Abkhazian Denmark ACE Дание ADY Denemarke Afrikaans Dänemark ALS ዴንማርክ Amharic Denmark AMI Dinamarca AN Denemearc ANG डेनमार्क ANP
Danio, ankaŭ nomata Danlando aŭ Danujo (oficiale Reĝlando Danio, dane Kongeriget Danmark IFA:['d̥anmɑg̊]), estas la plej malgranda kaj sudokcidenta lando de la nordaj landoj. Ĝi situas norde de Germanio (la nura tera najbaro), sudokcidente de Svedio, kaj sude de Norvegio. Ĝi situas en Skandinavio en la norda parto de Eŭropo, sed ne sur la Skandinavia duoninsulo.
La lando situas inter la Balta maro kaj la Norda Maro. Ĝi fizike konsistas el duoninsulo Jutlando kaj 443 nomohavaj insuloj, el kiuj nur 74 loĝatas. Plej gravaj insuloj estas la Nordjutlanda insulo, Fyn, Sjælland (ejo de ĉefurbo Kopenhago) kaj Bornholm. Sude ĝi havas mallongan terlimon al Germanio, norde kaj oriente marlimas al Norvegio kaj Svedio pere de maretoj Skagerrak kaj Kattegat.
Danio estas konstitucia monarkio, unu el la plej malnovaj monarkioj de la mondo, kaj estas parto de la Eŭropa Unio. Gronlando kaj la Ferooj estas la kronaj teritorioj de Danio, unu la alia kun federacia reĝo. Danio estis elektata kiel membro de la UN-a Konsilio de Sekureco kaj regas en la skandinava modelo de publikaj servoj.
La unuigita reĝlando Danio aperis en la 10-a jarcento kiel mara nacio lerta en la lukto por kontrolo de la Balta Maro. Danio, Svedio kaj Norvegio estis regataj sub la Unio de Kalmar, establita en 1397 kaj finiĝinta per la sveda secesio en 1523. Danio kaj Norvegio restis sub la sama monarko ĝis eksteraj fortoj dissolvis la union en 1814. La malplibonigo de la Reĝlando Norvegio, kaŭzita de la Nigra Morto, ebligis al Danio ekspansieman kolonian reĝlandon el tiu unio: Feroaj Insuloj kaj Gronlando estas restaĵoj. Komenciĝante en la 17-a jarcento, ekzistis pluraj terenocedoj; tiuj kulminis en la 1830-aj jaroj kun ondo de naciistaj movadoj, kiuj estis venkataj en la jaro 1864 dum la Dua Ŝlesviga Milito. Danio restis neŭtrala dum Unua mondmilito. En aprilo 1940, germana invado vidis mallongajn armeajn bataletojn dum la dana rezista movado estis aktiva de 1943 ĝis la germana kapitulaco en majo 1945. Industriigita eksportfirmao de agrikultura produkto en la dua duono de la 19-a jarcento, Danio lanĉis sociajn kaj labormerkatajn reformojn en la 20-a jarcento kiu kreis la bazon por la nuna sociala ŝtat-modelo kun tre evoluinta miksa ekonomio.
La Konstitucio de Danio estis subskribata la 5-an de junio 1849, metante finon al la absoluta monarkio kiu komenciĝis en 1660. Ĝi establas konstitucian monarkion. La nuna monarko estas la reĝo Frederiko la 10-a. La ŝtato estas organizita kiel parlamenta demokratio. La registaro kaj nacia parlamento sidejas en Kopenhago, la ĉefurbo de la nacio, plej granda urbo kaj ĉefa komerca centro. Danio ekzercas hegemonian influon en la Dana Sfero, transdonante potencojn por pritrakti internajn aferojn. Aŭtonomio estis establata en Feroaj Insuloj en 1948. La gronlanda aŭtonomio estis establata en 1979 kaj plia aŭtonomio en 2009. Danio iĝis membro de la Eŭropa Ekonomia Komunumo (nuna Eŭropa Unio) en 1973, konservante kelkajn elir-eblecojn. Ĝi retenas sian propran valuton, la kronon. Ĝi estas inter la fondintaj membroj de NATO, la Nordlanda Konsilistaro, la OECD, OSKE, kaj la Unuiĝintaj Nacioj. Ĝi ankaŭ estas parto de la Schengen-spaco.
Danoj ĝuas altan vivnivelon kaj la lando troviĝas inter la unuaj pozicioj tutmonde rilate al la eduko, sanservo, protekto de civilaj liberecoj, demokratia administrado, prospero kaj homa evoluo. La lando enviciĝas kiel tiu kun la plej alta socia moviĝeblo de la mondo, altnivela enspezegaleco, ĝi estas la malplej korupta lando en la mondo, havas unu el la plej altaj popersonaj enspezoj de la mondo, kaj unu el la landoj kun la plej altaj impostoj por personoj. Granda plimulto de danoj estas membroj de la Dana Evangelia Luterana Eklezio, kvankam la konstitucio garantias religian liberecon.
© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search