Feromono

la feromonoj estas kemiaj substancoj ege aktivaj emisiitaj de bestoj aŭ plantoj, por transmeti informojn al anoj de la sama specio kaj modifii iliajn kondutojn aŭ fiziologiojn. Pro ilia informtransdona funkcio ili apartenas al la kategorio de signalkemiaĵoj.

La unua kemie priskribata feromono estas la bombikolo, fare la germana kemiisto Adolf F. Butenandt (1903-1995)^[1] en 1959. Oni scias nun produkti sintezajn feromonojn.

Ĉe la mamuloj aŭ reptilioj, ili estas ricevitaj per organo tiel nomata vomero-naza organo. La insektoj uzas la gustajn organojn de iliaj antenoj.

La feromonoj estas kompareblaj al la hormonoj, sed, male al la klasikaj hormonoj (adrenalino, serotonino...), sekreciiata fare de endokrinaj glandoj kaj agantaj ene de la organismo, la feromonoj estas produktaj fare de eksokrinaj glandoj aŭ ekskreciataj (urino, ŝvito, fekaĵoj...).

Ili povas esti vaporivaj kaj ricevataj per flaro, aŭ per kontakto kaj gusto (ĉe la insektoj).

Estas pruvita ke feromonoj ankaŭ efikas ĉe la Homo.

1. ↑ A History of Endocrinology, V.C. Medvei