Back Финлиандиа Abkhazian Finlandia ACE Финланд ADY Finland Afrikaans Finnland ALS Финляндия ALT ፊንላንድ Amharic Finland AMI Finlandia AN Finnland ANG
Finnlando (finne Suomi, svede Finland) estas parlamenta respubliko en Norda Eŭropo. Ĝin limas Svedio, Norvegio, la Rusa Federacio kaj la Balta Maro. La historio de Finnlando estas proksime rilata al la historio de najbara Svedio.
La lando havas 5,6 milionojn da loĝantoj, kaj ĝia areo (sen maro) estas 338 462 km². Tiel ĝi estas unu el la plej maldense loĝataj landoj en Eŭropo. La loĝantaro koncentriĝas en la sudaj kaj sudokcidentaj partoj de la lando, kie situas ankaŭ la ĉefurba regiono Helsinko kun 1,3 milionoj da loĝantoj kaj la du sekve plej grandaj urboregionoj Tampereo (342 miloj) kaj Turku (278 miloj). [1]
La konstitucio de Finnlando difinas egale la finnan (gepatra lingvo de 86,9 %[2]) kaj svedan (5,2 %) kiel la naciajn lingvojn kaj aldonas la rajtojn de sameoj kaj romaoj kaj aliaj grupoj vivteni siajn kulturojn kaj lingvojn. Aparta leĝo difinas la uzosferojn de la lingvoj de la indiĝena popolo sameoj. [3] La insulara provinco Alando havas aŭtonoman statuson, kaj ĝia sola oficiala lingvo estas la sveda.
En prahistorio, la unuaj homoj alvenis al la teritorio de la nuna Finnlando antaŭ ĉ. 10 000 jaroj, post la fino de la glaciepoko, kaj la lando restis daŭre loĝata ekde tiam.
Dum la unuaj jarcentoj de la dua jarmilo, la landon atingis kristanismo de okcidente kaj de oriente, kaj la teritorio iĝis parto de la vastiĝanta Svedio, ties orienta duono. Ekde la 18-a jarcento ĉe la orienta limo plifortiĝis premo de la Rusa imperio, kaj en 1809, post milito inter la Reĝlando Svedio kaj la Rusa Imperio, la lando estis ligita al Rusio. Tie, kiel Grandprinclando Finnlando, ĝi ĝuis rimarkindan aŭtonomecon.
La ŝtatrenversaj revolucioj de la Rusa Imperio en 1917 ebligis al Finnlando apartiĝon el la falinta imperio. La 6-an de decembro 1917 la parlamento akceptis deklaron pri sendependeco de Finnlando. La deklaron sekvis interna milito en januaro–majo 1918. En junio 1919 la parlamento definitive akceptis respublikan konstitucion.
Ekde 1955 Finnlando estas membro de Unuiĝintaj Nacioj. En 1995 la lando aliĝis al Eŭropa Unio kaj la 1-an de marto 2023 la finnlanda parlamento voĉdonis favore al aliĝo al NATO; ĝi estis akceptita en la organizo la 4-an de aprilo 2023.
- ↑ Oficiala statistiko de Finnlando, strukturo de la loĝantaro (Suomen virallinen tilasto: Väestörakenne). ISSN 1797-5379, konsultita la 16-an de oktobro 2021
- ↑ https://www.stat.fi/til/vaerak/2020/vaerak_2020_2021-03-31_tau_002_fi.html Lingva statistiko 2020
- ↑ name="konst" https://finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1999/19990731 Arkivigite je 2019-04-30 per la retarkivo Wayback Machine Konstitucio de Finnlando
© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search