Mortpuno

Mortpuno aŭ la plej supera puno, aŭ ankaŭ absoluta puno estas puno, kiu supozas mortigon (aŭ ekzekuton) de kondamnita homo pro krimo, laŭ kiu eblas laŭ pli malpli valida punjuro doni tiun ĉi punon (en antaŭaj tempoj tiuj ĉi krimoj estis nomataj gorĝaj krimoj).

La ekzekuto de krimuloj kaj politikaj disidentoj estis uzita de granda parto de la socioj laŭlonge de la historio, kaj por puni la krimon kaj por nuligi la politikan disidentecon. Aktuale la jura situacio de la mortopuno varias laŭ la diversaj mondoregionoj. Tiel, ĝi estis abolita kaj malpermesita en preskaŭ ĉiuj eŭropaj landoj, kaj ankaŭ en la majoritato de lz landoj de Oceanio. La majoritato de latinamerikaj landoj estis abolintaj la mortopunon, dum en landoj kiel Usono, kaj en kelkaj karibiaj landoj ankoraŭ estas aplikata la mortopuno. En Azio la mortopuno estas aplikita en landoj kiel Ĉinio, Barato, Indonezio, Irano kaj Japanio. En Afriko, estas ankoraŭ uzata en kelkaj landoj, speciale en la nordoriento de la kontinento, kaj estas aplikata en la multaj arabaj landoj kaj aliaj lokoj de Proksima Oriento. La landoj kiuj finis tiun praktikon estis 160 el kiuj 104 estas totale aboliciistoj, ses malhelpas ĝin por ordinaraj krimoj, en aliaj ses estas moratorio kaj 44 estas "aboliciistoj de facto" kiuj ne aplikas la mortopunon.^[1]​

La afero de la mortopuno estas polemika. La simpatiantoj al tiu praktiko ĝenerale opinias, ke ties realigo malpliigas la deliktojn, evitas ties ripeton kaj estas maniero puni la murdon. La kontraŭantoj argumentas, ke ĝi ne malpliigas la krimojn pli ol la ĝismorta malliberigo; tiuj estas pli malbonaj ol la delikto kaj estas diskriminacio fakte kontraŭ la sociaj sektoroj de malriĉuloj kaj marĝenuloj kiuj plej verŝajne ne havas sufiĉajn rimedojn en la jura sistemo.^[2]​

1. ↑ «Un informe sobre la pena de muerte en el mundo constata que hay más ejecuciones». Te interesa. 3a de Aŭgusto 2016. Alirita la 23an de Oktobro 2021.
2. ↑ «Pena capital muestra historia de disparidad racial». Los Angeles Times. 15a de Septembro 2020. Konsultita la 23an de Oktobro 2021.