Naturo

Naturo, en la plej larĝa senco, signifas la tutan universon: la neartefaritan mondon, la fizikan mondon, aŭ la materian mondon. En mallarĝa senco ĝi aludas la malgrandajn fenomenojn de la fizika mondo: la surfacon de la Tero, rigardata kiel vivejo de homoj, animaloj, plantoj, kaj ĉiuj vivaj estaĵoj, aŭ la vivo ĝenerale. Ĝi intervalas amplekse de la subatoma ĝis la kosma niveloj.

La vorto naturo deriviĝis de la latinaĵo natura, aŭ "esensaj ecoj, denaska emo", kaj en antikvaj tempoj, laŭlitere signifis "naskiĝo". Natura estis latina traduko de la greka vorto fisis (φύσις), kiu unue rilatis la internajn karakterizaĵojn kiujn plantoj kaj bestoj disvolvis sen helpo. La koncepto de naturo kiel tutaĵo, la fizika universo, estas unu el pluraj vastigoj de la unua ideo; ĝi komenciĝis per kelkaj uzoj de la vorto φύσις de antaŭsokrataj filozofoj, kaj iĝis kutima ĉiam poste. Tiu ĉi uzado solidiĝis per la alveno de la moderna scienca metodo dum la finaj jarcentoj. Oni antaŭe konsideris la naturon kiel inventaron de dioj por sia amuziĝo, aŭ por la uzado fare de homoj; nuntempe la kialoj de la naturo konsideriĝas tro grandaj por la homa kompreno, aŭ eĉ neekzistantaj.

Plia signifo de naturo estas la esenco de estaĵo, plej ofte konsiderata kontraste kun la ecoj akiritaj per laboro kaj arto de homo; ekzemple "havi honestan, kruelan naturon".