Noam Chomsky

Noam Chomsky
Persona informo
Noam Chomsky
Naskonomo	Avram Noam Chomsky
Naskiĝo	7-an de decembro 1928 (1928-12-07) (95-jaraĝa) en East Oak Lane
Religio	agnostikismo vd
Etno	aŝkenazo vd
Lingvoj	angla • usona angla vd
Loĝloko	Tucson • East Oak Lane vd
Ŝtataneco	Usono vd
Alma mater	Universitato Harvard - lingvoscienco (1951–1955) Universitato de Pensilvanio - Magistro de Artoj (1949–1951) Universitato de Pensilvanio - Bakalaŭro de Artoj (1945–1949) Central High School (en) (–1945) Oak Lane Day School (en) Masaĉuseca Instituto de Teknologio vd
Subskribo
Familio
Patro	William Chomsky vd
Edz(in)o	Valeria Wasserman Chomsky (en) (2014–) Carol Chomsky (en) (1949–2008) vd
Infanoj	Aviva Chomsky (en)  ( Carol Chomsky (en) ) vd
Profesio
Okupo	filozofo media critic (en) edukisto verkisto komputosciencisto publikigisto historiisto homrajta aktivulo psikologo lingvisto antropologo politika verkisto universitata instruisto anti-zionist (en) vd
Laborkampo	Lingvoscienco, filozofio de lingvo, psikologio, genera gramatiko, teorio de komunikado, kognoscienco, filozofio de menso, etiko kaj politiko vd
Aktiva en	Pensilvanio • Kembriĝo • Tucson vd
Verkado
Verkoj	Sintaksaj Strukturoj ❦ Mondordoj Malnovaj kaj Novaj ❦ Aspektoj de la Teorio de Sintakso ❦ Fabrikado de Konsento: La Politika Ekonomio de la Amaskomunikiloj ❦ The Chomsky Reader ❦ Class Warfare ❦ Necesaj Iluzioj ❦ Ilusionistas ❦ Malinklinigi Demokration ❦ Making the Future ❦ Conditions on Transformations ❦ Middle East Illusions ❦ Knowledge of language: its nature, origin, and use ❦ Kartezia Lingvistiko ❦ The Sound Pattern of English ❦ 9-11 ❦ Interventions ❦ Imperial Ambitions ❦ Occupy ❦ Objectivity and Liberal Scholarship ❦ La Prospera Malmulto kaj la Malkvieta Multo ❦ Gaza in Crisis ❦ Current Issues in Linguistic Theory ❦ American Power and the New Mandarins ❦ Propaganda and the Public Mind ❦ La Fatala Triangulo: Usono, Israelo kaj Palestinanoj ❦ Kompreni Potencon ❦ Hegemonio aŭ Supervivo: La Usona Serĉado por Tutmonda Dominado ❦ Lectures on Government and Binding: The Pisa Lectures ❦ The Political Economy of Human Rights ❦ Profito super homoj: Novliberalismo kaj tutmonda ordo ❦ Failed States: The Abuse of Power and the Assault on Democracy ❦ Counter-Revolutionary Violence: Bloodbaths in Fact & Propaganda ❦ Kial nur ni ❦ Kiaj kreitaĵoj ni estas? ❦ Rogue States: The Rule of Force in World Affairs ❦ hierarkio de Chomsky vd
Postenoj Postenoj profesoro (1955–) vd
Honorigoj Honorigoj (2018)  BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award (en) ../... 41+ vd
Membrecoj Membrecoj Amerika Filozofia Societo (2004–) Serba Akademio de Sciencoj kaj Artoj (eksterlanda ano) (2003–) Academia Europaea (1995–) Leopoldina (1974–) Usona Nacia Akademio de Sciencoj (1972–) Usona Asocio por la Altniveligo de Scienco (1966–) Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj (1963–) Reĝa Societo de Kanado vd
En TTT	Oficiala retejo vd
Filozofo
Okcidenta filozofio Filozofio de la 20-a kaj 21-a jarcentoj
Skolo/tradicio	Lingvistiko, Analiza Filozofio
Ĉefaj interesoj	Lingvistiko• Psikologio Filozofio de lingvo Filozofio de menso Politiko• Etiko
Noteblaj ideoj	Generativa gramatiko, universala gramatiko, transforma gramatiko, regado kaj ligado, teorio X-streko, Hierarĥio Chomsky, senkunteksta gramatiko, principoj kaj parametroj, la minimumisma programo, meĥanismo de lingvoakirado, malriĉeco de la stimulo, Normala Formo Chomsky, propaganda modelo[1]
Influoj Influita de Pāṇini, Bertrand Russell, John Dewey, Miĥail Bakunin, Karl Marx, Wilhelm von Humboldt, Adam Smith, Rudolf Rocker, Zellig Harris, Immanuel Kant, René Descartes, George Orwell, C. West Churchman, W.V.O. Quine, Alan Turing.
Influis Influis al Colin McGinn, Edward Said, Steven Pinker, John Burke, Tanya Reinhart, Daniel Everett, Morris Halle, Gilbert Harman, Jerry Fodor, Brian Eno, Howard Lasnik, Robert Fisk, Neil Smith, Ray Jackendoff, Norbert Hornstein, Jean Bricmont, Marc Hauser, Norman Finkelstein, Robert Lees, Mark Baker, Julian Boyd, Bill Hicks, Ray C. Dougherty, Derek Bickerton, Michael Albert, Rage Against The Machine.
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Avram Noam CHOMSKY ([ˈævɹəm noʊ̯m ˈtʃɑmski]; Esperantigite ĈOMSKIO; naskiĝis la 7-an de decembro 1928) estas usona lingvisto, kognosciencisto, filozofo, politika aktivulo, aŭtoro, kaj prelegisto. Li estas Institucia Profesoro emerita kaj profesoro emerita pri lingvoscienco ĉe la Masaĉuseca Instituto de Teknologio. Chomsky estas bone konata en la akademia kaj scienca komunumo kiel la patro de la moderna lingvoscienco.^[2][3] Ekde la 1960-aj jaroj, li konatiĝas pli vaste kiel politika malsamkredanto, anarĥiisto^[4], kaj liberecana socialista intelektulo.

Dum la 1950-aj jaroj, Chomsky ekevoluigis sian teorion pri generativa gramatiko, kiu profunde influis la lingvosciencon. Li establis la Hierarĥion Chomsky, enklasigsistemon de formalaj lingvoj laŭ ilia generativa potenco. Lia recenzo en 1959 de Verbal Behavior (Parola Konduto) de B. F. Skinner defiis la kondutismajn metodojn al studoj de konduto en lingvo dominaj tiuepoke, kaj kontribuis al la kognitiva revolucio en psikologio. Lia natureca^[5] metodo en la lingvostudado influis la filozofiojn de lingvo kaj menso.^[6]

Ekde sia kontraŭo al la Vjetnama Milito, Chomsky establis sin kiel elstaran kritikanton de usona politiko, kaj internacia kaj enlanda. Li estas mempriskribita adepto de liberecisma socialismo, kiun li konsideras, “la ĝusta kaj natura plivastigo de klasika liberalismo en la epoko de progresinta industria socio.”^[7]

Laŭ la Arta kaj Hom-Scienca Indekso de Citaĵoj, en 1992, Chomsky estis pli citita ol iu ajn alia vivanta klerulo inter 1980 kaj 1992, kaj estis la oka plej citita klerulo el ĉiuj.^[8][9][10]

1. ↑ Kanan Makiya, Fouad Moughrabi, Adel Safty, Rex Brynen, "Letters to the Editor" in Journal of Palestine Studies, Journal of Palestine Studies via JSTOR (Vol. 23, No. 4, Summer, 1994, pp. 196-200), alirita en la 4a de Decembro 2007. Grava citaĵo: "On page 146 of my book, I clearly adopt the propaganda model developed by Noam Chomsky and Edward Herman..."
2. ↑ Clark, Neil (2003-07-14). Great thinkers of our time - Noam Chomsky. New Statesman. Arkivita el la originalo je 2011-11-24. Alirita {{subst:FormatoDato|2008-08-02}}. “Regarded as the father of modern linguistics, founder of the field of transformational-generative grammar, which relies heavily on logic and philosophy.”.
3. ↑ Fox, Margalit (1998-12-05). A Changed Noam Chomsky Simplifies. New York Times. Alirita {{subst:FormatoDato|2008-08-02}}. “… Noam Chomsky, father of modern linguistics and the field's most influential practitioner; …”.
4. ↑ Noam Chomsky, Chomsky on Anarchism (2005), AK Press, p. 5
5. ↑ Language & Communication: the problem of naturalizing semantics, Language & Communication, Aprilo 2000
6. ↑ The Cambridge Dictionary of Philosophy (1999), "Chomsky, Noam," Cambridge University Press, pg. 138
7. ↑ "Government in the Future", Chomsky's website. Kontrolita {{subst:FormatoDato|2008-06-25}}.
8. ↑ "Chomsky is Citation Champ", MIT News Office. Kontrolita {{subst:FormatoDato|2007-09-03}}.
9. ↑ Hughes, Samuel, "Speech!", 'The Pennsylvania Gazette'. Kontrolita {{subst:FormatoDato|2007-09-03}}.
10. ↑ Robinson, Paul, "The Chomsky Problem", 'The New York Times'.