Back Voltaire Afrikaans Voltaire ALS ቮልቴር Amharic Voltaire AN वोल्टेर ANP فولتير Arabic فولتير ARZ ভলতেয়ৰ Assamese Voltaire AST भोल्टेर AWA
_-002.jpg)
Voltero, (france Voltaire [vɔltɛʁ]), pseŭdonimo de François Marie Arouet [franSŬA maRI arŬE] (naskiĝis la 21-an de novembro 1694 en Parizo, mortis la 30-an de majo 1778, 83-jara, samloke) estis franca verkisto kaj filozofo. Li estis unu el la plej elstaraj figuroj de la 18-a jarcento por Francio kaj ankaŭ por la tuta Eŭropo kaj aparte por la movado de la Klerismo.
Li iĝis simbola figuro de la movado nomita filozofio de la Lumoj, plej elstara reprezentanto de la filozofa partio, dum lia nomo restis ligita al lia luktado kontraŭ la religia fanatikismo, kion li nomigis «Fifama», por la toleremo kaj la liberpenso. Diisto ekster religioj jam konstituitaj, lia politika celo estis por monarkio kaj modera kaj liberala, lumigita de la «filozofoj». Intelektulo engaĝita je la servo de la vero kaj de la justeco, li entreprenis sola kaj helpate de sia enorma elstareco, la defendon de viktimoj de la religia maltoleremo kaj de la malracio en aferoj kiujn li igis famaj: kiaj tiuj de Jean Calas, Pierre-Paul Sirven, kavaliro de La Barre, aŭ la grafo de Lally.
Lia literatura verkaro estas varia: lia teatro, lia eposa poezio, liaj historiaj verkoj, faris el li unu de la francaj verkistoj la plej famaj en la 18a jarcento; tiu verkaro enhavas ankaŭ rakontojn kaj romanojn, la Lettres philosophiques, la Dictionnaire philosophique kaj gravan leteraron, nome de ĉirkaŭ 21 000 trovitaj leteroj.
Laŭlonge de sia vivo, Voltaire ĉeestis ĉe la Grands (granduloj) kaj amikiĝis kun reĝoj, sen kaŝi sian malemon por la popolo, sed li ankaŭ luktas kontraŭ la intervenoj de la povo, kiu enprizonigis lin en la Bastilo kaj devigis lin ekziliĝi en Anglion aŭ malproksimiĝi el Parizo. En 1749, post la morto de Émilie du Châtelet, kun kiu li havis maltrankvilan rilaton dum dekkvin jaroj, li foriris al la kortego de Prusio, sed, seniluziiĝinta ĉe siaj esperoj ludi gravan rolon ĉe Frederiko la 2-a en Berlino, li malamikiĝis al tiu dum tri jaroj kaj forlasis Berlinon en 1753. Li rifuĝiĝis iom poste ĉe Délices, proksime de Ĝenevo, antaŭ akiri en 1759 bienon ĉe Ferney, ĉe la limo inter Francio kaj Ĝenevo, ŝirme de povuloj. Li ne revenos al Parizo ĝis 1778, laŭdata de la popolo post foresto de preskaŭ 28 jaroj. Li mortiĝis 83jaraĝa.
Voltaire emis komforton, la plezurojn de la manĝado kaj de la babilado, kion li konsideris, kun la teatro, kiel unu de la plej taŭgaj formoj de la vivo en socio. Zorge de sia materia bonfarto, kiu garantiis lian liberecon kaj lian sendependon, li akiris konsiderindan riĉon en spekuloperacioj kiuj antaŭvidas la spekuladon en borso de la fino de la reĝado de Ludoviko la 16-a kaj per la vendado de siaj verkoj, kio permesis lin instaliĝi en 1759 ĉe la kastelo de Ferney kaj loĝi tie sufiĉe komforte kaj invitante proksimulojn. La pilgrimado al Ferney formis parton en 1770-1775 de la edukveturado de la eŭropa elito klerisma. Per investado de sia kapitalo, li faris la malriĉan vilaĝon Ferney malgrandan prosperan urbeton. Malavara, bonhumora, li estis tamen ĉikanema kaj foje feroca kaj malnobla ĉe siaj kontraŭuloj kiaj Jean-Jacques Rousseau aŭ Crébillon[1].
Konsiderata de la Franca Revolucio — kun Jean-Jacques Rousseau, sia malamika frato — kiel pioniro, li eniris en la Panteono en 1791, la dua post Mirabeau. Je tiu periodo, je iniciato de la markizo de Villette kiu gastigis lin, la "Quai des Théatins" kie la verkisto loĝis en Parizo je la momento de sia morto estos renomita "Quai Voltaire". Honorita de la Tria Respubliko de Francio (ekde 1870, en Parizo, kaj bolevardo kaj placo portas lian nomon), li nutris, en la 19a jarcento, la luktantajn pasiojn de kontraŭloj kaj partianoj de la laikeco de la Ŝtato kaj de la publika eduksistemo, kaj trans tio, de la spirito de la Lumoj.
La originalo en marmoro ornamas la forumon de la Franca Komedio. Srino. Denis, kiu ne deziris teni la Nuda Voltaire de Pigalle, mendis tiun statuo de Houdon kaj donacis ĝin al la Franca Komedio. La verko estis reproduktita el terakoto, el gipso kaj el bronzo en diversaj formatoj.
- ↑ En Étude sur la vie et le théâtre de Crébillon (p. XXXIII), Maurice Dutrait memorigas la «mesquineries» kaj la «fourberies» de tiom granda figuro kiel Voltaire.
© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search