Adam Smith

Artikulu hau hobetzeko lanean ari da wikilari bat. Hori dela eta, beharbada hutsuneren batzuk izango dira edukian edo formatuan. Mesedez, aldaketa handi bat egin baino lehen, eztabaida ezazu haren lankide orrian edo artikuluaren eztabaida orrian, erredakzioa koordinatzeko.

Adam Smith
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Kirkcaldy, 1723
Herrialdea	Britainia Handiko Erresuma
Heriotza	Edinburgo, 1790eko uztailaren 17a (66/67 urte)
Hobiratze lekua	Canongate Kirkyard (en)
Familia
Aita	Adam Smith
Ama	Margaret Douglas
Hezkuntza
Heziketa	Glasgowko Unibertsitatea Balliol College
Hezkuntza-maila	Legum Doctor (en)
Tesi zuzendaria	Francis Hutcheson (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	ekonomialaria, saiakeragilea, filosofoa, idazlea, unibertsitateko irakaslea, frantses moralista eta argitaratzailea
Lantokia(k)	Eskozia
Enplegatzailea(k)	Edinburgheko Unibertsitatea Glasgowko Unibertsitatea  (1751 -  1763)
Lan nabarmenak	ikusi The Theory of Moral Sentiments (en) The Wealth of Nations
Jasotako sariak	ikusi Royal Societyko kidea  (1767) Arte Errege Elkarteko Kide Edinburgoko Errege-elkarteko kidea  (1783)
Influentziak	François Quesnay
Kidetza	Royal Society Edinburgoko Errege-elkartea The Select Society (en) The Poker Club (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	deismoa

Adam Smith (Kirkcaldy, 1723ko ekainaren 16a ^greg./ekainaren 5a^jul. - Edinburgh, 1790eko uztailaren 17a) ekonomialari eta filosofo eskoziarra izan zen. Ekonomia politikoaren pentsamenduaren aitzindari izan zen eta giltzarri izan zen Eskoziar Ilustrazioan^[1]. "Ekonomiaren Aita"^[2][3][4] edo "Kapitalismoaren Aita"^[5][6][7] ezizenez maiz aipatua, bi lan klasiko idatzi zituen: The Theory of Moral Sentiments (Sentimendu moralen teoria, 1759) eta An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations (Nazioen aberastasunaren izaerari eta kausei buruzko ikerketa, 1776). Azken hori, sarritan Nazioen aberastasuna izenarekin laburtua, bere maisulantzat hartzen da, eta ekonomia sistema global gisa eta diziplina akademiko gisa tratatzen duen lehen lan modernotzat. Smithek ez du azaltzen aberastasunaren eta boterearen banaketa Jainkoaren borondatearen arabera, eta aitzitik, faktore naturalak, politikoak, sozialak, ekonomikoak, juridikoak, ingurumenekoak eta teknologikoak eta horien arteko elkarreraginak aipatzen ditu. Beste teoria ekonomiko batzuen artean, Smithek erabateko abantailaz zuen ideia azaldu zuen idazlanak^[8].

Smithek gizarte filosofia ikasi zuen Glasgowko Unibertsitatean eta Oxfordeko Balliol Collegen. John Snell eskoziako herrikideak sortutako beken onuradun izan zen lehen ikasleetako bat izan zen. Lizentziatu ondoren, hainbat hitzaldi publiko egin zituen Edinburgoko Unibertsitatean^[9], eta David Humerekin elkarlanean aritu zen Eskoziako Ilustrazioan. Smithek katedra bat lortu zuen Glasgown, filosofia morala irakatsiz, eta, denbora horretan, Sentimendu moralen teoria idatzi eta argitaratu zuen. Bere bizitzako azken urteetan, Europan zehar bidaiatzeko aukera eman zion tutore-postua onartu zuen, eta bertan bere garaiko beste lider intelektual batzuk ezagutu zituen.

Merkatu nazionalak eta merkatariak babesteko politika bateratuaren aurrean, inportazioak minimizatuz eta esportazioak maximizatuz, merkantilismo gisa ezagutu zena, Smithek merkatu librearen teoria ekonomiko klasikoaren oinarriak ezarri zituen. Nazioen Aberastasuna ekonomiaren diziplina akademiko modernoaren aitzindari izan zen. Lan honetan eta beste batzuetan, lanaren zatiketa kontzeptua garatu zuen, eta azaldu zuen berekoikeri arrazionalak eta lehiak oparotasun ekonomikoa ekar dezaketela. Smith polemikoa izan zen bere garaian eta Horace Walpole bezalako idazleek maiz satirizatu zuten bere planteamendu orokorra eta estiloa^[10].

1. ↑ «BBC - History - Scottish History» www.bbc.co.uk (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).
2. ↑ (Ingelesez) Brown, Vivienne. (1997-10). «‘Mere Inventions of the Imagination’: A Survey of Recent Literature on Adam Smith» Economics & Philosophy 13 (2): 281–312.  doi:10.1017/S0266267100004521. ISSN 1474-0028. (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).
3. ↑ (Ingelesez) Berry, Christopher J.. (2018). Adam Smith: A Very Short Introduction. Oxford University Press ISBN 978-0-19-878445-6. (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).
4. ↑ (Ingelesez) «Adam Smith: Who He Was, Early Life, Accomplishments and Legacy» Investopedia (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).
5. ↑ (Ingelesez) «BBC World Service - The Forum, Adam Smith: Father of Capitalism» BBC (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).
6. ↑ (Ingelesez) Bassiry, G. R.; Jones, Marc. (1993-08-01). «Adam Smith and the ethics of contemporary capitalism» Journal of Business Ethics 12 (8): 621–627.  doi:10.1007/BF01845899. ISSN 1573-0697. (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).
7. ↑ (Ingelesez) Newbert, Scott L.. (2016-01). «Lessons on social enterprise from the father of capitalism: A dialectical analysis of Adam Smith» Academy of Management Proceedings 2016 (1): 12046.  doi:10.5465/ambpp.2016.12046abstract. ISSN 0065-0668. (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).
8. ↑ (Ingelesez) «Absolute Advantage» Corporate Finance Institute (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).
9. ↑ «Adam Smith: Biography on Undiscovered Scotland» www.undiscoveredscotland.co.uk (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).
10. ↑ (Ingelesez) Daily, Investor's Business. (2017-03-19). «Capitalism's 'Founding Father' Often Quoted, Frequently Misconstrued» Investor's Business Daily (Noiz kontsultatua: 2024-05-07).