Agatha Christie

Agatha Christie
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Agatha Mary Clarissa Miller
Jaiotza	Ashfield eta Torquay, 1890eko irailaren 15a
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua  (1890eko irailaren 15a -  1927)  Erresuma Batua  (1927 -  1976ko urtarrilaren 12a)
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Winterbrook eta Wallingford (en) , 1976ko urtarrilaren 12a (85 urte)
Hobiratze lekua	Cholsey
Heriotza modua	berezko heriotza
Familia
Aita	Frederick Alvah Miller
Ama	Clarisa Margaret Boehmer
Ezkontidea(k)	Archibald Christie  (1914ko abenduaren 24a -  1928ko urria) Max Mallowan  (1930eko irailaren 11, 1930 -  1976ko urtarrilaren 12a)
Seme-alabak	ikusi Rosalind Hicks
Anai-arrebak	ikusi Margaret Frary Miller Louis Miller
Hezkuntza
Heziketa	hezkuntza pribatua
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, eleberrigilea, polizia generoko idazlea, erizaina, gidoilaria, dramagilea, prosalaria, autobiografialaria, poeta, antzerkigilea eta arkeologoa
Lan nabarmenak	ikusi Roger Ackroyden Hilketa The Sittaford Mystery (en) Peril at End House (en) Lord Edgware Dies (en) Orient-Expresseko Hilketa The A.B.C. Murders (en) Cards on the Table (en) Heriotza Nilo ibaian Sad Cypress (en) Bost txerrikume Towards Zero (en) A Murder Is Announced (en) A Daughter's a Daughter (en) Endless Night (en) Curtain (en) Hilketa lokartua Eta ez zen alerik ere geratu
Jasotako sariak	ikusi Britainiar Inperioko Ordenaren dama komendadorea  (1971) The Grand Master  (1955) Fellow of the Royal Society of Literature Anthony Award  (2000) Britainiar Inperioko Ordenaren komendadorea  (1956)
Kidetza	Errege Literatura Elkartea
Mugimendua	Knox's Commandments (en)
Izengoitia(k)	Mary Westmacott
Genero artistikoa	Nobela poliziakoa abentura-nobela autobiografia detektibe-fizkioa
agathachristie.com

Agatha Christie, jaiotzaz Agatha Mary Clarissa Miller eta ezkontzaz Christie eta Mallowan, (Torquay, Devon, Ingalaterra, 1890eko irailaren 15a – Wallingford, Oxfordshire, Ingalaterra, 1976ko urtarrilaren 12a) idazle britainiarra zen, 66 misterio eta hilketa-eleberri idatzi zituelako ezaguna.^[1] Horregatik, Hilketen Erregina deitzen zioten. Hercule Poirot eta Miss Marple detektibeen pertsonaiak sortu zituen, bata profesionala eta bestea, zalea, hainbat eleberritan agertzen direnak.

Eleberriez gain, ipuin labur eta antzezlanak ere idatzi zituen. Mary Westmacott goitizenarekin amodiozko eleberriak argitaratu zituen.^[2]

Guinness Errekorren Liburuak liburu gehien saldu duen garai guztietako idazletzat dauka, eta William Shakespearekin batera, literaturaren arlo guztietan gehien saldu duen idazletzat.^[3] Bibliak bakarrik gainditu du haren liburuen salmenta eta gaur egun munduan gehien itzultzen den egilea da: haren eleberriak gutxienez 103 hizkuntza ingurura itzuli dira.

The Mousetrap ("Satartea") antzezlanak denbora gehien irautearen errekorra du munduan. 1952ko azaroaren 25ean estreinatu zen Londresen, eta 2020ko martxoaren 16a arte taularatu zen, covid-19ak sortutako pandemiarengatik eten zen arte; hala ere, 2021eko maiatzaren 17an berriz antzezten hasi zirenez, 2022ko azaroan, haren 28.915 ekitaldi eskaini dira.^[4] Antzezlan hori euskaraz ere egin da.

Haren liburu eta ipuin gehienak zinera eraman izan dira; horietako batzuk, behin baino gehiagotan (Murder on the Orient Express, Death on the Nile eta 4.50 From Paddington). Bestalde, telebista, irrati, bideo-joko eta komikietara ere egokitu izan dira.

Autobiografia bat ere idatzi zuen.

1. ↑ «Agatha Christie Lehenetarikoa Europan surf egiten - GARA» gara.naiz.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-18).
2. ↑ «Agatha Christie, misterioaren dama» www.ikasbil.eus (Noiz kontsultatua: 2019-01-18).
3. ↑ Libro Guinness de los Récords. , 210 or..
4. ↑ (Ingelesez) «The History» The Mousetrap (Noiz kontsultatua: 2019-01-18).