Berlingo harresia

Berlingo harresia
Berliner Mauer Antifaschistischer Schutzwall
Inner German border Altzairuzko Oihala
Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Alemania
Seat of government	Berlin
Koordenatuak	52°30′16″N 13°26′28″E / 52.5044°N 13.4411°E / 52.5044; 13.4411
Historia eta erabilera
Construction of the Berlin Wall	1961eko abuztuaren 13a
Fall of the Berlin Wall	1989ko azaroaren 9a
Komisarioa	Alemaniako Errepublika Demokratikoa
Izenaren jatorria	Berlin
Suntsipena	1989ko azaroaren 9a
Arkitektura
Materiala(k)	Hormigoi armatua
Dimentsioak	3,6 () m × 155 () km
Ondarea
Webgune ofiziala

Berlingo harresia^[1] (alemanez: Berliner Mauer) hormigoi armatuzko hesi bat izan zen, Mendebaldeko Berlin Alemaniako Errepublika Federaletik (RFA) inguratu zuena 1961etik 1989ra, Ekialdeko Berlinetik eta Alemaniako Errepublika Demokratikotik (RDA) bereiziz^{[oh 1][3][4]}. Berlingo Harresia 1961eko abuztuaren 13an hasi zen eraikitzen RDAko gobernua. Hormigoizko horma handietan zehar kokatutako zaintza-dorreak zituen, eremu zabal batekin batera (geroago "heriotzaren zerrenda" bezala ezagutzen zena)^[5]. Lubaki horietan, ibilgailuen aurkako lubakiak, iltze-oheak eta beste defentsa batzuk zeuden. Harresiaren eraikuntzaren asmo nagusia Ekialdeko Alemaniako hiritarrei Mendebaldera ihes egitea eragoztea zen^[6].

Bloke sobietarraren propagandak Harresia bere biztanleriaren babes gisa deskribatzen zuen, RDAn estatu komunista bat eraikitzeko "herriaren borondatea eragozteko konspiratzen zuten elementu faxisten" aurrean. Agintariek ofizialki aipatzen zuten Berlingo Harresia Babes Antifaxistako Harresia zela (alemanez: Antifaschistischer Schutzwall. Mendebaldeko Berlingo gobernuak, batzuetan, "Lotsaren Harresia" bezala izendatzen zuen, Willy Brandt alkateak sortutako termino bat, harresiak ezartzen zuen mugitzeko askatasunaren murrizketari erreferentzia eginez^[7]. Ekialdeko eta Mendebaldeko Alemaniaren arteko muga mugatzen zuen Alemaniako barne-mugarekin (IGB) batera, Gerra Hotzaren garaian Mendebaldeko Blokea eta Ekialdeko Blokeko estatu satelite sobietarrak banatzen zituen Altzairuzko Oihala sinbolizatu zuen fisikoki^[8].

Harresia eraiki aurretik, ekialdeko 3,5 milioi alemaniarrek Ekialdeko Blokearen emigrazioaren murrizketak saihestu zituzten eta RDAtik desertatu zuten, askok Ekialdeko Berlindik Mendebaldeko Berlinerako muga zeharkatuz; handik Mendebaldeko Alemaniara eta Mendebaldeko Europako beste herrialde batzuetara bidaiatu zezaketen. 1961 eta 1989 artean, Harresiak mota honetako emigrazio ia guztiak eragotzi zituen^[9]. Aldi horretan, 100.000 pertsona baino gehiago saiatu ziren ihes egiten^[10], eta 5.000 baino gehiago lortu zuten. Ekialdeko Alemaniako agintariek hildako kopurua 136^[11] eta 200 artean dago^[12], Berlinen eta inguruetan.

1989an, Ekialdeko blokearen inguruko herrialdeetan izandako iraultzek – Polonian eta Hungarian bereziki – kate-erreakzioa eragin zuten Ekialdeko Alemanian. Bereziki, 1989ko abuztuko Picnic Paneuroparrak bilakaera baketsu bat jarri zuen martxan, eta, denbora horretan, neurri handi batean, Altzairuzko Oihala hautsi zen, Ekialdeko agintariei errepresio-politikak bertan behera uzteko presioa egin zitzaien, Berlingo Harresia erori zen eta, azkenik, Ekialdeko Blokea erori zen. Hainbat astetako istilu zibilen ondoren, Ekialdeko Alemaniako gobernuak 1989ko azaroaren 9an iragarri zuen RDAko herritar guztiek bisita zezaketela RFA eta Mendebaldeko Berlin. Ekialdeko alemaniar askok zeharkatu eta igo zuten Harresia, eta mendebaldeko alemanak batu zitzaizkien beste aldean, jai giroan. Hurrengo asteetan, oroitzapenen ehiztariak harresiaren zati batzuk erauzten joan ziren. Brandeburgoko Atea, Berlingo Harresitik metro gutxira, 1989ko abenduaren 22an ireki zen. Harresiaren eraispena 1990eko ekainaren 13an hasi zen ofizialki, eta 1994an amaitu. Berlingo Harresiaren erorketak alemaniarren bateratzerako bidea erraztu zuen, 1990eko urriaren 3an formalki gertatu zena.

1. ↑ EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak
2. ↑ Piotrowicz, Ryszard W.. (1997). The unification of Germany in international and domestic law. Rodopi ISBN 90-5183-755-0. PMC 36437948. (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).
3. ↑ «Untangling 5 myths about the Berlin Wall» Chicago Tribune (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).
4. ↑ Berlin, 1961/08/31. Universal Studios 1961 (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).
5. ↑ «AmericanHeritage.com / My Brush With History» web.archive.org 2008-08-29 (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).
6. ↑ (Ingelesez) «Berlin Wall | Definition, Length, & Facts | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).
7. ↑ «Berlin Wall: Five things you might not know» www.telegraph.co.uk (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).
8. ↑ (Ingelesez) Research, CNN Editorial. (2013-09-16). «Berlin Wall Fast Facts» CNN (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).
9. ↑ «Freedom! - TIME» web.archive.org 2007-11-21 (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).
10. ↑ (Ingelesez) «Victims of the Wall» www.berlin.de 2020-08-19 (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).
11. ↑ «Fehlerseite | Chronik der Mauer» www.chronik-der-mauer.de (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).
12. ↑ «Todesopfer an der Berliner Mauer | Chronik der Mauer» www.chronik-der-mauer.de (Noiz kontsultatua: 2023-04-17).

Aipuaren errorea: <ref> tags exist for a group named "oh", but no corresponding <references group="oh"/> tag was found