Euklides

Euklides
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Εὐκλείδης
Jaiotza	ezezaguna, K.a. IV. mendea
Herrialdea	Antzinako Atenas
Bizilekua	Alexandria
Heriotza	ezezaguna eta Alexandria, ezezaguna ( urte)
Hezkuntza
Hizkuntzak	antzinako greziera
Ikaslea(k)	ikusi Diocleides of Athens (en)
Jarduerak
Jarduerak	matematikaria eta idazlea
Lan nabarmenak	ikusi Euklidesen Elementuak synthetic geometry (en)

Euklides (grezieraz: Εὐκλείδης; Eukleídēs; fl. K.a. 300) matematikari, geometra eta logikari greziarra izan zen. Sarri "geometriaren aita" esaten zaio, Elementuak liburua idazteagatik ezaguna, geometriaren fundamentuak ezarri zituen liburua XIX. mendearen hasierara arte. Bere sistema, gaur egun geometria euklidear gisa ezaguna, berrikuntza ugari izan zituen, lehenagoko greziar matematikarien teorien sintesiarekin batera, tartean Eudoxo Knidokoa, Hipokrates Kioskoa, Tales Miletokoa eta Teetetoren lanak. Arkimedesen eta apolonio Pergakoarekin batera, Euklides antzinaroko matematikarien artean nabarmentzen da, eta matematikaren historiako eraginkorrena.

Oso gutxi dakigu Euklidesen bizitzaz, eta informazio gehiena Proklo eta Pappus Alexandriakoa jakintsuetatik dator, mende asko geroago. Erdi Aroko matematikari islamiarrek fantasiazko biografia bat asmatu zuten, eta bizantziar erdi aroko jakintsuek eta Errenazimentuko hasierako idazleek Euklides Megarakoa filosofoarekin nahastu zuten. Gaur egun, oro har, onartzen da Alexandrian egin zuela karrera, eta K.a. 300. urtearen inguruan bizi izan zela, Platonen ikasleen ondoren eta Arkimedesen aurretik. Euklidesek Platonen Akademian ikasteko eta geroago Museionean irakasteko aukera zuela ematen du. Atenasko aurreko tradizio platonikoaren eta Alexandriaren atzeko tradizioaren artean zubi bat izan zuela uste da.

Elementuetan, Euklidesek axioma-multzo txiki batetik ondorioztatu zituen teoremak. Perspektibari, sekzio konikoei, geometria esferikoari, zenbakien teoriari eta zehaztasun matematikoari buruzko lanak ere idatzi zituen. Elementuez gain, Euklidesek oinarrizko testu goiztiarra idatzi zuen optikaren inguruan, eta hain ezagunak ez diren Datua eta Fenomenoak. Zalantzan jarri da "Irudien zatiketei buruz" eta "Katoptrika" lanen egilea ote zen. Galdutako lan asko idatzi zituela uste da.