Finlandia

Finlandiako Errepublika /; Suomiko Errepublika
	Suomen tasavalta; Republiken Finland
	Ereserkia: Maamme
; Finlandiako bandera	; Finlandiako armarria
Geografia
Hiriburua	Helsinki; 60°10′15″N 24°56′15″E
Azalera	338.478,34 km², 303.963,28 km², 34.515,06 km², 52.427,08 km², 390.905,42 km² eta 338.145 km²
Punturik altuena	Halti (1.324 m)
Punturik sakonena	Itsaso Baltikoa (0 m)
Kontinentea	Europa
Mugakideak	Suedia, Norvegia eta Errusia
Administrazioa
Gobernu-sistema	errepublika parlamentarioa
Finlandiako presidentea	Alexander Stubb
Finlandiako lehen ministroa	Petteri Orpo
Legebiltzarra	Eduskunta
Epai autoritatea	Supreme Court of Finland (en)
Harreman diplomatikoak	Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide	ikusi Aduanen Mundu Erakundea; Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundea; Artikoko Kontseilua; Australia Group (en) ; Bakerako Elkartea; Barents Euro-Arctic Council (en) ; Berreraikuntza eta Garapeneko Nazioarteko Bankua; Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundea; Energiaren Nazioarteko Erakundea; Eurocontrol (en) ; Europako Espazio Agentzia; Europako Kontseilua; Europako Merkataritza Askearen Elkartea; Europako Segurtasun eta Lankidetzako Antolakundea; Europar Batasuna; Garapeneko Afrikako Bankua; Garapeneko Asiako Bankua; Group on Earth Observations (en) ; Hegoaldeko Behatoki Europarra; International Centre for Settlement of Investment Disputes (en) ; International Holocaust Remembrance Alliance (en) ; Interpol; Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundea; Iparraldeko Kontseilua; Itsaso Baltikoko Estatuen Kontseilua; Itun Antartikoa; Merkataritzaren Mundu Erakundea; Missile Technology Control Regime (en) ; Movement Coordination Centre Europe (en) ; Multilateral Investment Guarantee Agency (en) ; Munduko Meteorologia Erakundea; Nazio Batuen Erakundea; Nazioarteko Erakunde Hidrografikoa; Nazioarteko Finantza Korporazioa; Nazioarteko Garapen Elkartea; Nordic Battle Group (en) ; Nuclear Suppliers Group (en) ; Osasunaren Mundu Erakundea; Posta Batasun Unibertsala; Schengen eremua; Strategic Airlift Capability (en) ; Telekomunikazioen Batasun Internazionala; Treaty on Open Skies (en) ; UNESCO; Visa Waiver Program (en) ;
Demografia
Biztanleria	5.608.218 (2024); 44.248 (2022)
Dentsitatea	16,57 bizt/km²
Hizkuntza ofizialak	ikusi finlandiera ; suediera ;
Erabilitako hizkuntzak	ikusi Finnish Kalo (en) , Finland-Swedish Sign Language (en) , Skolt Sami (en) , Meänkieli, Finnish Sign Language (en) , Inariko samiera, Kareliera, Ipar samiera, Karelian Proper language (en) , finlandiera, suediera, errusiera, Estoniera, arabiera, ingeles, somaliera, kurduera, persiera, txinera, albaniera, Vietnamera, Thailandiera, turkiera, gaztelania, aleman, poloniera, ukrainera, errumaniera, filipinera, frantses, bengalera, nepalera, urdu, portugesa, hungariera, italiera, bulgariera, hindi, Bosniera, swahili, letoniera, Tamilera, samiera, nederlandera, greziera, japoniera, Amharera, lituaniera, Tigrinyera, Serbokroaziera, paxtuera, Punjabera, kinyaruanda, Telugu, Uzbekera, jorubera, Lingala, Igboera, koreera, txekiera, norvegiera, Birmaniera, serbiera, daniera, twi, eslovakiera, Malabarera, marathera, Turkmenera, Akan (en) , Kroaziera, mazedoniera, Wolofera, kannada, kikuyuera, Hausa, bielorrusiera, tatarera, islandiera, esloveniera, kazakhera, eweera, katalan, afrikaans, sindhi, Odia, kirgizera, Mongoliera, Laosera, tajikera, Afarrera, kaxmirera, maltera, Ido, Banbara hizkuntza, Osetiera, zuluera, assamera, Faroera, Irlandako gaelera eta Sundera;
Erlijioa	Finlandiako Eliza Ebangeliko Luteranoa eta Finnish Orthodox Church (en)
Ezkontzeko adina	genero guztiak: 18
Emankortasun-tasa	1,75 (2014)
Eskolaratu gabeko umeak	14.344 (2015)
Alfabetizazioa	% 100 (2018)
Derrigorrezko eskolaratzea	7-15 eta 18
Bizi-itxaropena	81,2 (2022)
Giniren koefizientea	27,7 (2019)
Giza garapen indizea	0,94 (2021)
Ekonomia
BPG nominala	251.884.887.972,77 $ (2017); 13.207.215.691,155 (2016)
BPG per capita	45.804 $ (2017); 2.311 (2016)
BPG erosketa botere paritarioa	255.270.340.836 nazioarteko dolar (2017); 14.960.935.791 (2016)
BPG per capita EAPn	46.343,577 nazioarteko dolar (2017); 2.613,613 (2016)
BPGaren hazkuntza erreala	1,4 % (2016)
Erreserbak	10.506.846.391 $ (2017); 41.487.828 (2016)
Inflazioa	1,1 % (2016); 1,3 (2015)
Historia
	Sorrera data: 1917ko abenduaren 6a
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia	+358
ISO 3166-1 alpha-2	FI
ISO 3166-1 alpha-3	FIN
Ordu eremua	ikusi Europe/Helsinki (en) ; Udako ordutegi: UTC+03:00 ; Udako ordutegi: Ekialdeko Europako Udako Ordutegia ; ordutegi estandarra: Ekialdeko Europako Ordua ; ordutegi estandarra: UTC+02:00 ;
Elektrizitatea	230 V. 50 Hz.Europlug (en) eta Schuko (en)
Internet domeinua	.fi
	finland.fi

Finlandia edo Suomi^[1] (finlandieraz: Suomi, Suomen tasavalta, suedieraz: Finland, Republiken Finland) iparraldeko Europako estatu burujabea da, Eskandinavian dagoena, Baltikoaren ertzean. Mendebaldean, Suedia eta Botniako golkoa ditu; iparraldean, Norvegia; ekialdean, Errusia; eta hegoaldean, Finlandiako golkoa. 338.455 kilometro koadroko eremua hartzen du, eta 2020an, 5,5 milioi biztanle zituen,^[2] gehienak hegoaldeko kostaldean. Azalerari dagokionez, Europako herrialderik handienetan seigarrena da, eta biztanleriaren dentsitatetik txikienetakoa, Norvegia eta Islandiaren ondoren. Hiriburua Helsinki da. Finlandiera hizkuntza nagusia da; suediera ere ofiziala da, baina biztanleriaren % 5,5 k baino ez du hitz egiten.

Suediaren barnean egon zen 1809 arte, eta bertako ohiturak gaurdaino mantendu dira. Ondoren, Errusiaren mende egon zen, baina independentzia osoa zeukan Dukerri Handi bat osatu zuen, finlandiar kultura berpiztea ekarri zuena. Errusiako Iraultzaren ondoren, sobietarren esku geratu baino lehen, independentzia lortu zuten, eta euren mugak babestu nahian, Alemaniarekin bat egin zuten. Bigarren Mundu Gerran SESBen kontra borrokatu zen, independentziari eusteko. Alemaniak gerra galdu ostean, aliatuen zigor gogorrak jaso zituen, eta ordutik kanpo-politika neutrala eta hotza egin zuen.

Ekonomia eta ongizate maila etengabe hazten joan dira azken urteotan, harik eta gaur egun, munduko herrialderik garatuenetan 11.a bilakatu den arte. Gainera, erakunde garrantzitsuek herrialde askeena izendatu dute, prentsa askea, ustelkeriarik eza eta eskubide politikoengatik. Haren jarrera neutralak, halaber, munduko herrialderik zoriontsuenetarikoa bilakatu du.

Åland Uharteak Finlandiako berezitasun bat dira. Betidanik, Baltikoko merkatalgune izan dira, eta herrialde askotako biztanleak bizi izan dira bertan. Finlandiaren parte izan da beti, baina haien kultura propioa dute, nahasketen ondorioz sortutakoa, alegia. Hori dela-eta, uharteek autonomia maila sendoa daukate, eta bertan finlandiar gobernuak esku-hartzea debekatua dituen hainbat erabaki har daitezke. Finlandiako suediera hiztunen gehiengoa bertan bizi da.

↑ 38. araua - Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-12-29).
↑ Finland's preliminary population figure 5,528,737 at the end of April. stat.fi (Noiz kontsultatua: 2020-12-6).

[1] 38. araua - Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-12-29).

[zenbatespen-2] Finland's preliminary population figure 5,528,737 at the end of April. stat.fi (Noiz kontsultatua: 2020-12-6).

[1]

[2]