Greziera

Greziera edo grekoa
ελληνικά — νέα ελληνικά‎
eta
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Grezia  Zipre
Hiztunak	15 milioi
Rankinga	52
Ofizialtasuna	Grezia  Zipre  Europar Batasuna Gutxiengo hizkuntza gisa onartua:  Albania  Armenia  Italia  Errumania  Ukraina
Eskualdea	Balkanak
UNESCO sailkapena	1: ziurra
Araugilea	arautu gabea
Hizkuntza sailkapena
giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak Hellenic (en)
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua, hizkuntza fusionatzailea, pro-drop language (en) , nominatibo-akusatibo hizkuntza, hizkuntza sintetikoa eta adjective-noun (en)
Denbora gramatikalak	lehenaldia eta nonpast tense (en)
Genero gramatikalak	genero maskulinoa, genero femeninoa eta genero neutroa
Kasu gramatikalak	nominatiboa, genitiboa, akusatiboa eta bokatiboa
Alfabetoa	alfabeto grekoa
Hizkuntza kodeak
Glottolog	gree1276
Wikipedia	el
ASCL	2201
IETF	grk

Greziera edo grekoa^[1][2] Grezian hitz egiten den hizkuntza da. Herrialde horretaz gain, Zipren ere nagusi da, eta, beste hainbat herrialdetan, gutxiengo aipagarriak daude: Italiako grikozko nahiz grekokalabrerazko hiztunak, Albaniakoak, eta abar.

Hizkuntza indoeuroparra da, familia hartako adar heleniar independentea osatzen duena. Grezia, Zipre, Italia (Calabria eta Salento), Albaniako hegoaldea eta Balkanetako Kaukasoko, Itsaso Beltzeko kostaldeko, Asia Txikiko eta Ekialdeko Mediterraneoko beste eskualde batzuetan hitz egiten da. Dokumentatuta, indoeuropar hizkuntzaren historiarik luzeena du, gutxienez, 3.400 urteko idatzizko erregistroak baititu^[3] Idazkera sistema alfabeto grekoa da, gutxi gorabehera, 2.800 urte dituena^[4][5]: lehenago, B lineala eta Zipreko silabarioa gisako idazkera-sistemetan erregistratzen zen^[6]. Alfabetoa feniziar idazkeratik sortu zen, eta, aldi berean, latindar, ziriliko, kopto, gotiko eta beste idazkera askoren oinarri izan zen.

Grezierak oso leku garrantzitsua du mendebaldeko munduaren historian. Homeroren epopeietatik hasita, Antzinako Greziako literaturak garrantzi iraunkorreko obra ugari biltzen ditu Europako kanonean. Zientziaren eta filosofiaren oinarrizko testuetako asko, jatorriz, grezieraz idatzi ziren. Kristau Bibliaren Itun Berria ere, jatorriz, grezieraz idatzi zen.[14][15] Erromatar munduko latinezko testu eta tradizioekin batera, Greziako testuek eta antzinateko greziar gizarteek osatzen dute Klasikoen diziplinaren ikasgaiak.

Antzinaroan, greziera zen, alde handiz, Mediterraneo aldean gehien hitz egiten zen lingua franca^[7]. Azkenean, Bizantziar Inperioko hizkuntza ofizial bihurtu zen, eta Erdi Aroko greziera bihurtu zen^[8]. Forma modernoan, Greziako eta Zipreko hizkuntza ofiziala da, eta Europar Batasuneko 24 hizkuntza ofizialetako bat. Gaur egun, gutxienez, 13,5 milioi pertsonak hitz egiten dute Grezian, Zipren, Italian, Albanian, Turkian eta Greziako diasporako beste herrialde askotan.

Haren sustraiak aspalditik oso erabiliak dira hitz berriak sortzeko, baita beste hizkuntza batzuetan ere; greziera eta latina nazioarteko hiztegi zientifikoaren iturri nagusiak dira.

1. ↑ Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
2. ↑ 53. araua - Munduko estatuetako hizkuntza ofizialak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-12-19).
3. ↑ Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc..
4. ↑ (Ingelesez) Haviland, William A.; Prins, Harald E. L.; Walrath, Dana; McBride, Bunny. (2013). «Chapter 15: Language and Communication» Anthropology: The Human Challenge. Cengage Learning, 394 or. ISBN 978-1-285-67758-3..
5. ↑ (Ingelesez) Comrie, Bernard. (1987). The World's Major Languages. Routledge ISBN 978-1-317-29049-0..
6. ↑ Adrados, Francisco Rodríguez. (2005). A history of the Greek language : from its origins to the present. Leiden: Brill ISBN 978-90-04-12835-4. OCLC .59712402.
7. ↑ Malkin, Irad. (2011). A small Greek world : networks in the Ancient Mediterranean. Oxford University Press  doi:10.1093/acprof:oso/9780199734818.001.0001. ISBN 9780199918553..
8. ↑ Manuel, Germaine Catherine. (1989). A study of the preservation of the classical tradition in the education, language, and literature of the Byzantine Empire. HVD ALEPH.