Haize

Artikulu hau mugimenduan den aireari buruzkoa da; izena gaitzat duena beste hau da: «Haizea (izena)»

Haizea eguratsaren higidura da^[1], hau da, mugitzen den airea. Tenperatura eta presio aldaketen ondorioz sortzen da, eta eragin handia du kliman^[2] eta eguraldian. Airea presio handia dagoen eremu batetik presio txikia dagoenera joaten denean sortzen da higidura, eta hiru dimentsio dituen arren, oro har osagai horizontalaren abiadura eta jobidea besterik ez dira hartzen kontuan.

Haizea da ozeanoen eta goi-mendietako aintziren oxigenazioaren ekintzaile nagusia, haien gainazalei eragin eta higiarazten dituelako. Eragile organiko eta mineral askoren lekualdaketa ahalbidetzen du, eta zenbait sedimentu-arrokaren eraketa azaltzen (adib: Loess^[3]). Intsektu hegalarien populazioen lekualdaketan eta hegaztien migrazioan eragina du, landareen itxura eratzen du eta zenbait landareren ugalketan parte hartzen du. Haize higadurak, batzuetan, tokiko erliebearen morfologian parte hartzen du (adib: dunak). Haizeak mitologia ugari inspiratu ditu giza zibilizazioetan. Garraioan eragina izan zuen, baita energia iturri (adib. haize-errotak, haize-sorgailuak) bai energia mekaniko hutsean bai elektrizitatea sortzeko. Aisialdian ere parte hartzen du.

Haizeak Lurreko atmosferako aire mugimenduei egiten die erreferentzia gehienetan. Hedaduraz, Eguzkitik kanpo-espaziora doazen gas edo partikula polarizatuen mugimenduari eguzki-haizea deitzen zaio, eta planeta-atmosferatik espaziora doazen partikula arinen gas-ihesari planeta-haize.

↑ Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman Euskaltzaindia izeneko erreferentziarako
↑ Haizea^{[Betiko hautsitako esteka]} Euskalmet webgunean, Euskal Meteorologia Agentzia (kontsulta: 2021-2-4)
↑ (Ingelesez) F. von Richthofen. (1882). On the mode of origin of the loess. , 293–305 or..

[Euskaltzaindia-1] Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman Euskaltzaindia izeneko erreferentziarako

[Euskalmet-2] Haizea^{[Betiko hautsitako esteka]} Euskalmet webgunean, Euskal Meteorologia Agentzia (kontsulta: 2021-2-4)

[Loess-3] (Ingelesez) F. von Richthofen. (1882). On the mode of origin of the loess. , 293–305 or..

[1]

[2]

[3]