Hans Christian Andersen

Hans Christian Andersen
Irudi gehiago
Etatsråd (en) 1867 -
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Hans Christian Andersen
Jaiotza	Odense, 1805eko apirilaren 2a
Herrialdea	Danimarka Danimarka eta Norvegiako Erresuma
Bizilekua	Danimarka Hans Christian Andersen's Childhood Home (en) Slagelse (en) Helsingør Kong Hans' Vingård (en) Rolighed (en)
Lehen hizkuntza	daniera
Heriotza	Rolighed (en) eta Kopenhage, 1875eko abuztuaren 4a (70 urte)
Hobiratze lekua	Assistens Cemetery (en)
Heriotza modua	: gibeleko minbizia
Familia
Aita	Hans Andersen
Ama	Anne Marie Andersdatter
Ezkontidea(k)	ezkongabea
Anai-arrebak	ikusi Karen Marie Andersen
Hezkuntza
Heziketa	Kopenhageko Unibertsitatea Slagelse Gymnasium (en) (1822 - 1826)
Hizkuntzak	daniera
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, poeta, eleberrigilea, haur literaturaren idazlea, autobiografialaria, antzerkigilea, kazetaria, bidaiaria, cut-paper artist (en) , autorea, errealizadorea, Fairy tale teller (en) eta libretista
Lateralitatea	ezkerra
Lantokia(k)	Kopenhage
Lan nabarmenak	ikusi The Improvisatore (en) The Fairy Tale of My Life (en) Ahatetxo itsusia Thumbelina (en) Elur-erregina The Steadfast Tin Soldier (en) Pospolo saltzaile txikia Sirenatxoa Enperadorearen jantzi berria The Princess and the Pea (en) Ole Lukøje (en) The Ice-Maiden (en) Svinedrengen The Tinderbox (en)
Jasotako sariak	ikusi Order of the Red Eagle 3rd Class Prometheus Award - Hall of Fame Bavarian Maximilian Order for Science and Art  (1859) Golden Paintbrush  (1976) Royal Order of the Polar Star Decoration of the Cross of Honour of the Dannebrog  (1858) Knight Grand Officer of the Order of the Dannebrog  (1875) Professor  (1851) Lektorix  (2005)
Influentziak	William Shakespeare
Mugimendua	erromantizismoa
Genero artistikoa	maitagarri-ipuina eleberria
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa

Hans Christian Andersen edo H.C.Andersen (Odense, 1805eko apirilaren 2a - Kopenhage, 1875eko abuztuaren 4a) idazle danimarkar handia izan zen, bai eta danierazko idazlerik ezagunenetarikoa ere.

Zapatari xume baten semea, laster hasi zen zenbait ofizio ikasten, baina ez zuen bat bera ere bukatu. Hamalau urterekin eta diru gutxirekin, ihes egin zuen Kopenhagera, aktore eta abeslari gisa aberastu nahian; idazlan batzuk idatzi zituen, eta, gabezia eta desengainuen ondoren, bere prestakuntzaz arduratu ziren herrialdeko pertsona ospetsuen interesa piztea lortu zuen. Andersenek beti sumatu zuen bere jatorri apala eragozpen bat zela, eta jaun handi baten seme ez-legitimoa zela amesten zuen.

Eleberriez, poesiaz eta antzerkiaz gain, autobiografia bat ere idatzi zuen: Mit Livs Eventyr (Nire bizitzako abentura, 1855), eta bidaia liburu baliotsuak argitaratu zituen bere esperientzien emaitza gisa; izan ere, bere bizitzako hamar urte inguru eman zituen bidaiatzen. Besteak beste, Alemania, Britainia Handia, Frantzia, Suitza, Italia, Turkia eta Espainia bisitatu zituen. Maletan soka bat zuela bidaiatzen zuen beti, sute baten ondorioz leihotik ihes egin behar bazuen ere. Bere bidaia luzeenaren emaitza da En digter bazar (Poeta baten azoka, 1842) liburua. 1851n, Suedian egon zen bitarteko bizipenak, Suedian, eta, 1862an, Espainian egon zen bitartean bizitutakoa, Espainian, argitaratu zituen.

Hala ere, Hans Christian Andersen haurrentzako ipuinengatik ezagutzen da batez ere, ipuin eta kondaira nordikoetan inspiratutakoak batzuk. Baina, gehienak, berak asmatutakoak dira, eta irudimen, umore eta sentsibilitate handia dute ezaugarri. Kritikari batzuek diote istorio horiek ez zirela hain inozoak, editatu zirenean zentsuratuak izan baitziren, eta, edonola ere, idazlearen barne gatazken zati bat islatzen dutela. Asko hitz egin da, besteak beste, Den grimme ælling (Ahate itsusia) eta bere egilearen bizitzaren arteko paralelismoaz.

Edonola ere, berrehundik gora kontakizun horiek, batzuk hizkuntza askotara itzuliak, berrargitaratuak izan dira, eta, horiei esker, autore gisa aitortua izateko pribilegioa izan zuen bizi zela, haur literaturaren klasikoetako bat bilakatuz. Index Translationumen arabera, gehien itzuli den autoreetako bat da^[1]. Filmak —animaziozkoak bereziki—, antzezlanak eta balletak inspiratu ditu haren lanak^[2].

Odensen, bere jaioterrian, bere museo-etxea dago, Andersenen argazki, marrazki eta oroitzapenekin, eta batez ere haurrei zuzendutako jarduerak antolatzen dituen zentro bihurtu da^[3].

1. ↑ (Ingelesez) «Index Translationum» www.unesco.org (Noiz kontsultatua: 2024-08-14).
2. ↑ (Ingelesez) «Hans Christian Andersen : the story of his life and work 1805-75 | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-08-14).
3. ↑ «The Tinderbox - Cultural Centre for Children | Hans Christian Andersen's Odense» web.archive.org 2020-08-13 (Noiz kontsultatua: 2024-08-14).