Hartutako Immuno Eskasiaren Sindromea

Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.

Hartutako Immuno Eskasiaren Sindromea
Deskribapena
Mota	human immunodeficiency virus infectious disease (en) , acquired immunodeficiency (en) , sexu-transmisiozko gaixotasuna eritasuna
Espezialitatea	infektologia
Arrazoia(k)	GIB
Sintoma(k)	sukarra, adenopatia, beherakoa, letargia, pisu galera, Negela, opportunistic infection (en) , Kaposiren sarkoma, linfoma, neuropatia periferikoa, gaueko izerdialdiak, mialgia, eztarriko mina, betealdia, enlargement of lymph nodes (en) , mouth ulcer (en) hotzikara
Sortzen du	HIESarekin loturiko arazogatik hildakoa
Azterketa medikoa	odol-analisi, ELISA, blotting (en) rapid antigen test (en)
Asoziazio genetikoa	Zerrenda PARD3B (en) , DGKI (en) , RXRG (en) eta TGFBRAP1 (en)
Tratamendua
Erabil daitezkeen botikak	delavirdine (en) , saquinavir (en) , indinavir (en) , abacavir (en) , efavirenz (en) , zidovudina, Lopinabir, Erritonabir, didanosine (en) , Lamibudina, tenofovir (en) , stavudine (en) , nelfinavir (en) , amprenavir (en) , nevirapine (en) , zalcitabine (en) , Enfubirtida, darunavir (en) , tenofovir disoproxil (en) , Erraltegrabir, lamivudine/zidovudine (en) , fosamprenavir (en) eta maraviroc (en)
Identifikatzaileak
GNS-10-MK	B20
GNS-10	B2424.
GNS-9	042, 043 eta 044
OMIM	609423
DiseasesDB	5938
MedlinePlus	000594
eMedicine	000594
MeSH	D000163
Disease Ontology ID	DOID:635

Hiesa edo Hartutako Immuno Eskasiaren Sindromea GIB izeneko birusaren kutsatzearen ondorioz sortutako kondizio sorta handi bati ematen zaion izena da^[1][2][3]. Hasierako infekzioaren ondorioz, pertsona batek ez du zertan sintomarik nabaritu behar, gripe baten antza duen gaixotasuna ez bada^[4]. Egoera tipiko batean, denbora luzez ez da bestelako sintomarik nabaritzen^[5]. Infekzioak aurrera egin ahala, immunitate-sistemari erasotzen dio, beste gaixotasun batzuk izateko arriskua areagotuz, hala nola tuberkulosia, infekzio oportunistak edo immunitate-sistema ondo duten pertsonek izango ez lituzketen tumoreak^[4]. Infekzioen sintoma hauei esaten zaio hartutako immuno eskasia. Gaixotasunaren fase horretan pisu galera nabarmena egon ohi da^[5].

Hiesaren kutsadura gerta daiteke babesik gabeko sexu-erlazio bidez (uzki-sexu eta aho sexua barne), kutsatutako odol-transfusio bidez, orratz hipodermikoak partekatzearen ondorioz edo amatik umera haurdunaldi, erditze eta edoskitzearen bidez^[6]. Listua edo malkoek ez dute GIB birusa kutsatzen^[7]. Kutsadura prebenitzeko metodoen artean daude sexu segurua, orratzen-trukaketa programak, kutsatuta daudenak tratatzea edo erdainkuntza^[4]. Ume batean gaixotasuna kentzeko aukera dago amari eta umeari ematen bazaizkie antierretrobiralak^[4]. Ez dago sendatzeko modurik ez txertorik; hala ere, antierretrobiralekin egindako tratamenduek erakutsi dute gaixotasuna kudeatu daitekeela bizi-itxaropen normal bat izateraino^[5][8]. Diagnostikoa egin eta berehala tratamenduarekin hastea gomendatzen da^[9]. Tratamendurik gabe, batez besteko bizi itxaropena 11 urtekoa da^[10].

Sindromea gaixotasun infekzioso eta ez-infekzioso multzo batek osatzen du, heriotza tasa altua daukana gaur egun. Pandemia horrek ia 40 milioi gaixo sortu ditu mundu osoan (2006). MOEk kalkulatzen du 36,3 milioi pertsona baino gehiago hil direla 1981etik^[11], sindromea eriden zenetik, alegia. EAEn, berriz, 1984tik 2005 arte 10.000 pertsona kutsatu ziren, horietaik 5.279k HIESa garatuz eta azken hauetatik 2.969 hil zirelarik.

Euskaraz, hies hitz arrunt gisa ere erabiltzen da, adibidez hiesa gaixotasun kronikoa da esaldian. Euskaldunon Egunkariak bere estilo libururako egin zuen hautu hori 1990eko hamarkadan eta harrezkero hainbat testuingurutan hala erabiltzen da. Ingelesezko baliokidea "AIDS" (Acquired Immune Deficiency Syndrome) da, nazioartean erabilia.

1. ↑ (Ingelesez) Sepkowitz, Kent A.. (2001-06-07). «AIDS — The First 20 Years» New England Journal of Medicine 344 (23): 1764–1772.  doi:10.1056/nejm200106073442306. ISSN 0028-4793. (Noiz kontsultatua: 2018-12-01).
2. ↑ Modern infectious disease epidemiology : concepts, methods, mathematical models, and public health. Springer 2010 ISBN 9780387938356. PMC 663097030. (Noiz kontsultatua: 2018-12-01).
3. ↑ Encyclopedia of public health. Springer 2008 ISBN 9781402056147. PMC 272311502. (Noiz kontsultatua: 2018-12-01).
4. ↑ ^{a b c d} (Ingelesez) «HIV/AIDS» www.who.int (Noiz kontsultatua: 2018-12-01).
5. ↑ ^{a b c} (Ingelesez) «About HIV/AIDS | HIV Basics | HIV/AIDS | CDC» www.cdc.gov 2018-10-31 (Noiz kontsultatua: 2018-12-01).
6. ↑ Environmental and occupational medicine. (4th ed. argitaraldia) Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins 2007 ISBN 0781762995. PMC 71328382. (Noiz kontsultatua: 2018-12-01).
7. ↑ Fact Sheet - HIV and Its Transmission - CDC-NCHSTP-Divisions of HIV/AIDS Prevention. 2005-02-04 (Noiz kontsultatua: 2018-12-01).
8. ↑ (Ingelesez) «The quest for an HIV vaccine» www.unaids.org (Noiz kontsultatua: 2018-12-01).
9. ↑ Organization,, World Health. Guideline on when to start antiretroviral therapy and on pre-exposure prophylaxis for HIV.. ISBN 9789241509565. PMC 922706027. (Noiz kontsultatua: 2018-12-01).
10. ↑ Wayback Machine. 2008-05-27 (Noiz kontsultatua: 2018-12-01).
11. ↑ (Ingelesez) «Global HIV & AIDS statistics — Fact sheet» www.unaids.org (Noiz kontsultatua: 2021-11-30).