Heriotza zigor

Heriotza zigorra lege prozesu bat da, pertsona bati egin duen krimenagatik Estatuak hila izateko zigorra ezartzen diona. Heriotza zigorra gauzatzean, presoa exekutatu egiten da. Heriotza zigorrera epaitua eta exekuzioaren zain dagoen presoa kondenatua dela esaten da. Heriotza zigorra duten delituak kapital delituak, kapital hobenak edo kapital traizioak izenez ezagutzen dira, eta jurisdikzioaren arabera aldatzen dira. Baina normalean arau hauste larriak daude, hala nola hilketa, hilketa masiboa, bortxaketa kasu larriak, haurren bortxaketa, haurren sexu abusuak, terrorismoa, traizioa, espioitza, sedizioa, estatuaren aurkako delituak (hala nola gobernua botatzen saiatzea), pirateria, hegazkinen bahiketa, narkotrafikoa eta droga edukitzea, gerra krimenak, gizateriaren aurkako krimenak eta genozidioa, eta zenbait kasutan, gehien berrerortze ekintza larriak, lapurreta larria eta bahiketa.^[1]

Kriminal eta disidente politikoen heriotza zigorra historikoki momentuko gizarte batzuen bitartez erabili izan da hala krimena zigortu eta disidentzia politikoa gutxitu edota ezabatzeko. Egun, herrialde europar ia guztietan (Bielorrusian salbu) eta Ozeaniako gehienetan (adibidez Australian, Zeelanda Berrian edota Ekialdeko Timorren) deuseztatuta edota zigortuta dago.^[2] Latinoamerikako herrialde gehienek deuseztatu dute, nahiz eta bitartean, Estatu Batuetan, Guatemalan eta Karibeko herrialde gehienetan orraindik ezartzen duten. Asian, besteak beste, Japonian eta Indian indarrean dirau eta baita Afrikako askotan ere, hala nola, Botswana eta Zambian.^[3][4][5]

Heriotza zigorra indarrean duten herrialdeek heriotza krimenen, espioitzaren, traizioaren edota eskubide militarraren parte gisa darabilte.^[6] Horrez gain, beste herrialde batzuetan delitu sexualak zigortzeko erabiltzen dira eta hala kontsideratuak izaten dira bai adulterioa eta baita sodomia. Herrialde musulman batzuetan, apostasia zigortzen da, hau da, norberaren erlijioa izandakoaren ukazioa. Txinan, ordea, pertsonen trafikoa eta politika arloko ustelkeria kasu larriak zigortzen dira heriotza zigorraz. Ipar Korean, aldiz, heriotza zigorra arrazoi politikoekin erabilia da, horrekin hedapen handiena lortu nahian jende masei eskarmentua emateko, eta adibidez 2007an enpresa bateko zuzendaria publikoki exekutatu zuten kiroldegi batean 150.000 pertsonen aurrean, atzerrira dei telefoniko batzuk egiteagatik.^[7]

Gai horrek iritzi kontrajarriak sortzen ditu gaurdaino. Praktika horren aldekoen ustetan, heriotza zigorrak delituak murriztu eta hauen errepikapena ekiditzeaz gain hilketa zigortzeko modu bat da. Kontra daudenak, aldiz, heriotza zigorrak delituak biziarteko kartzela-zigorrak baino gehiago ez dituela murrizten argudiatzen dute. Gainera, hau delitua baino okerragoa dela eta sistema legalean errekurtso nahikoak izan ez ditzaketen gutxiengoen eta pobreen aurka eginiko diskriminazioa da.^[8]

1. ↑ (Ingelesez) Kronenwetter, Michael. (2001). Capital Punishment: A Reference Handbook (2 ed.). ABC-CLIO, p. 202 or. ISBN 978-1-57607-432-9..
2. ↑ (Ingelesez) "Abolitionist and Retentionist Countries as of July 2018". Amnesty International.
3. ↑ (Ingelesez) "India: Death penalty debate won't die out soon". Asia Times.
4. ↑ (Ingelesez) "Indonesian activists face upward death penalty trend". World Coalition against the Death Penalty.
5. ↑ (Ingelesez) "Legislators in U.S. state vote to repeal death penalty". International Herald Tribune.
6. ↑ Ingelesez Shot at Dawn, Lehen Mundu Gerran exekutatutako soldadu britanikoentzako barkamena eskatzeko kanpaina
7. ↑ (Ingelesez) "Canadian's death sentence in China 'horrific', family says" "China is believed to execute more people annually than any other country, but is highly secretive about the number. Human rights group Amnesty International puts the figure in the thousands - more than the rest of the world's nations put together.". BBC.
8. ↑ (Ingelesez) "Charter of Fundamental Rights of the European Union". European Union.