Irak

Irakeko Errepublika
	الجمهورية العراقي; (Al-Jumhuriyah Al-Iraqiyah); كۆماری عێراق; (Komara Iraqê)
	Ereserkia: Mawtini
	Goiburua: الله أكب; Allahu Akbar; ("Jainkoa handiena da")
; Irakeko bandera	; coat of arms of Iraq (en)
Geografia
Hiriburua	Bagdad; 33°18′55″N 44°21′58″E
Azalera	437.072 km²
Punturik altuena	Cheekha Dar (en)
Kontinentea	Asia
Mugakideak	Turkia, Siria, Jordania, Saudi Arabia, Kuwait eta Iran
Administrazioa
Gobernu-sistema	Errepublika federal eta federazio
Irakeko presidentea	Abdul Latif Rashid (en)
Legebiltzarra	Council of Representatives of Iraq (en)
Harreman diplomatikoak	Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide	ikusi Aduanen Mundu Erakundea; Arab Bank for Economic Development in Africa (en) ; Arab Fund for Economic and Social Development (en) ; Arab Monetary Fund (en) ; Arabiar Liga; Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundea; Arma Nuklearren Ez Ugaritze Hitzarmena; Batzar Islamikoko Erakundea; Berreraikuntza eta Garapeneko Nazioarteko Bankua; International Civil Defence Organisation (en) ; Interpol; LPEE; Multilateral Investment Guarantee Agency (en) ; Munduko Meteorologia Erakundea; Nazio Batuen Erakundea; Nazioarteko Finantza Korporazioa; Nazioarteko Garapen Elkartea; Osasunaren Mundu Erakundea; Posta Batasun Unibertsala; Telekomunikazioen Batasun Internazionala; UNESCO;
Demografia
Biztanleria	38.274.618
Dentsitatea	87,57 bizt/km²
Talde etnikoak	ikusi Arabiar, Kurds in Iraq (en) , Iraqi Turkmens (en) , Assyrians in Iraq (en) , Shabak people (en) eta Yazidi;
Hizkuntza ofizialak	ikusi arabiera ; kurduera ;
Erabilitako hizkuntzak	ikusi arabiera estandar moderno, Neoarameo asiriar, Southern Kurdish (en) , Bajelani (en) , Neo-Mandaic (en) , Sarli (en) , Shabaki (en) , Golkoko arabiera, North Mesopotamian Arabic (en) , Najdi Arabic (en) , kurduera, Kurmanji, Mesopotamian Arabic (en) , Sorani, Chaldean Neo-Aramaic (en) , Mandaic (en) eta Koy Sanjaq Syriac (en) ;
Erlijioa	islam
Ezkontzeko adina	genero guztiak: 18
Emankortasun-tasa	4,566 (2014)
Eskolaratu gabeko umeak	1.826.357 (2007)
Bizi-itxaropena	69,862 (2016)
Giniren koefizientea	29,5 (2012)
Giza garapen indizea	0,686 (2021)
Ekonomia
BPG nominala	197.715.736.040,61 $ (2017)
BPG per capita	5.017 $ (2017)
BPG erosketa botere paritarioa	648.183.174.024 nazioarteko dolar (2017)
BPG per capita EAPn	16.935,066 nazioarteko dolar (2017)
BPGaren hazkuntza erreala	10,1 % (2016)
Erreserbak	49.315.419.400 $ (2017)
Inflazioa	−1 % (2016)
Historia
	Sorrera data: 1932
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia	+964
ISO 3166-1 alpha-2	IQ
ISO 3166-1 alpha-3	IRQ
Ordu eremua	ikusi Asia/Baghdad (en) ; ordutegi estandarra: UTC+03:00 ;
Elektrizitatea	230 V. 50 Hz.europar loki, AC power plugs and sockets: British and related types (en) eta BS 1363 (en)
Internet domeinua	.iq

Irak^[1] (arabieraz: العراق‎, al-‘Irāq; kurdueraz: عێراق, Eraq), izen ofiziala Irakeko Errepublika^[1] (arabieraz: جُمُهورية العِراق‎, Jumhūrīyyat al-‘Irāq; kurdueraz: کۆماری عێراق, Komari Eraq), Hego-mendebaldeko Asiako estatua da, ia Mesopotamia osoa hartzen duena. Mugakide ditu Kuwait eta Saudi Arabia hegoaldean, Jordania mendebaldean, Siria ipar-mendebaldean, Turkia iparraldean eta Iran ekialdean. 437.072 kilometro koadroko eremua dauka, eta 2016an 37,2 milioi biztanle zituen.^[2] Hiriburua Bagdad da.

Tigris eta Eufrates ibaien ibarraren behealdea hartzen du, antzinateko lau zibilizazio handienetako baten bihotz-bihotzean. Lehenbizi arabiarrek inbaditu zuten, mongolek gero, eta turkiarrek azkenik. Lehen Mundu Gerraren ondoren, Britainia Handiaren agindupean geratu zen. 1932an lortu zuen burujabetasuna. 1958an monarkia eraitsi zuten, eta Abdul Karim Kassem jeneralak hartu zuen agintea. Hark harremanak estutu zituen Sobietar Batasunarekin eta Txinarekin. 1968an, Baath alderdi panarabiarrak hartu zuen agintea. Handik hara, Irak kurduen kontra borrokatu zen lehenbizi, eta Iranen aurka gero, Saddam Husseinen agindupean.

1990ean, Irakek Kuwait inbaditu zuen, baina berehala koalizio batek, Estatu Batuak buru zirela, aterarazi zuen handik. 2003an, Estatu Batuek eta haren aliatuek herrialdea inbaditu eta Baath alderdia kendu zuten agintetik; 2005ean, alderdi anitzeko hauteskundeak egin ziren. Estatubatuar tropek 2011n alde egin bazuten ere,^[3] irakiar matxinoen erasoak aregotu ziren Siriako Gerra Zibilaren ondorioz. 2014an, Estatu Islamikoak erasoaldia egin zuen herrialdearen iparraldean, baina 2017an garaitua izan zen.^[4]

↑ ^a ^b 38. araua - Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2018-5-9).
↑ World Population Prospects: The 2017 Revision, esa.un.org
↑ Basu, Moni. Deadly Iraq war ends with exit of last U.S. troops. edition.cnn.com (Noiz kontsultatua: 2018-5-10).
↑ Islamic State completely 'evicted' from Iraq, Iraqi PM says. theage.com.au (Noiz kontsultatua: 2018-5-10).

[eusk-1] 38. araua - Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2018-5-9).

[zenbatespen-2] World Population Prospects: The 2017 Revision, esa.un.org

[3] Basu, Moni. Deadly Iraq war ends with exit of last U.S. troops. edition.cnn.com (Noiz kontsultatua: 2018-5-10).

[4] Islamic State completely 'evicted' from Iraq, Iraqi PM says. theage.com.au (Noiz kontsultatua: 2018-5-10).

[1]

[2]

[3]

[4]