Jauntxo

Jauntxoa Euskal Herrian udalerri edo eskualde bateko gizonik itzaltsuena zen. Boteretsuena zen eta uztarpean izan ohi zituen inguruko hautesle guztiak. Administrazioaren erabakiak kontrolatzen zituen, eta gobernuan ere eragiten zuen, probintziako gobernadorearen bidez. Hortixe zetorkion, hain zuzen, botere itzala.

Mesedeak eska eta egin zitzakeen, eta izapide eta zuzemenak bizkortu; ordainetan, inguruko hautesleak erabateko leialtasunez jokatzen zuten harekin. Gaur egun, Gaztelaniaz erabiltzen den kazike eta hortik eratorritako kazikismo hitza sistema politiko hori adierazteko erabiltzen da.