Judu

Juduak יהודים (Yehudim)
Albert Einstein • Maimonides • Golda Meir • Emma Lazarus
Biztanleak guztira
15 milioi inguru
Biztanleria nabarmena duten eskualdeak
Israel: 6.870.900  Ameriketako Estatu Batuak: 6.000.000  Frantzia: 446.000  Kanada: 393.500  Erresuma Batua: 292.000  Argentina: 175.000  Errusia: 150.000  Alemania: 118.000  Brasil: 91.500  Australia: 118.000
Hizkuntza
Historikoak: yiddisha, ladinoa Egungoak: hebreera eta herrialdekoa
Erlijioa
Judaismoa
Zerikusia duten beste giza taldeak
Samariarrak, arabiarrak, asiriarrak, beste batzuk

Juduak (hebreeratik transkripzioz: yehudim; yiddishez: yidn) talde etniko eta erlijiosoa dira, antzinako Israelen bizi zirenen ondorengoek eta judaismoaren jarraitzaileek osatua batez ere. Historian jasandako jazarpenengatik eta egindako migrazioengatik, munduan zehar barreiaturiko herria da. Gaur egun, munduan 14,5 milioi judu inguru bizi dira, batez ere AEBn eta Israelen. Juduen artean, hebreera, haien jatorriko hizkuntza hain zuzen, eta ingelesa dira hizkuntza nagusiak. Juduek bizitokiko hizkuntza hartu eta komunitateak moldaturiko hizkuntzak sortu dituzte historian zehar; horietan nabarmenena egun yiddisha da, alemanean oinarrituta, halaber, ladinoz (gaztelanian oinarrituta) eta judu-arabieraz ere mintzo dira. Diasporak eraginda, errusiera eta frantsesa ere juduen arteko ohiko hizkuntzak dira, beste hizkuntza askorekin batera. Hizkuntzei dagokienean bezalaxe, juduen baitan ezberdintasun kultural nabarmenak daude; erlijio joerez gainera, askenaziak (Europa Erdialdean historian finkaturiko juduak, horietako asko egun Israelen bizi arren) eta sefardiak (historian Iberiar Penintsulan finkaturiko juduak) dira talde nagusiak. 1948 urtean sorturiko Israel estatua estatu judutzat hartzen du bere burua, eta geroztik milioika izan dira hara migratu eta Israel naziotzat eta bizitokitzat hartu duten juduak.