Justizia klimatiko

Justizia klimatikoaren nozioak adierazten ditu klima-aldaketari buruzko berdintasunari dagozkion ikuspegi etiko, moral, legal eta politikoa, ez soilik ikuspegi fisiko edo ingurumenekoak. Era berean, erabiltzen da aipatzeko klima-aldaketaren aurka edo hartara egokitzeko hartzen diren neurri urriagatik aurkeztutako salaketa eta ekintza legalak.^[1]

2006 eta 2019 artean, klimari buruzko 1.300 salaketa baino gehiago aurkeztu ziren hogeita hamar bat herrialdetan;^[2] batzuetan haurrek aurkeztu zituzten.^[3] Akusatuak gobernuak ziren batez ere, baina lege-ekintza horiek gero eta gehiago nabarmentzen dituzte berotegi-efektuko^[4][5] gas asko isurtzen dituzten enpresak.

Justizia klimatikoa klima-aldaketaren onura eta kargen banaketa justua eta klima-aldaketari aurre egiteko erantzukizunen bidezko banaketa jorratzen dituen kontzeptua da. «Justizia», «inpartzialtasuna» eta «ekitatea» ez dira guztiz berdinak, baina lotura duten terminoen familia berekoak dira, eta berdin erabili ohi dira negoziazioetan eta politikan.^[6] Termino horiek erabiltzen dituzten etika aplikatuak, ikerketak eta aktibismoak gai etiko, juridiko eta politiko gisa jorratzen dute klima-aldaketa antropogenikoa, eta ez soilik gai fisiko edo natural gisa. Horretarako, klima-aldaketaren kausak eta ondorioak justiziaren kontzeptuekin erlazionatzen dira, bereziki ingurumen-justiziarekin eta gizarte-justiziarekin.

Justizia klimatikoak hainbat kontzeptu aztertzen ditu, hala nola berdintasuna, giza eskubideak, eskubide kolektiboak eta klima-aldaketaren erantzukizun historikoak. Justizia klimatikoko ekintzek mundu mailan klima-aldaketari buruzko gero eta lege-ekintza gehiago barne har ditzakete.^[7] Zer esanik ez, justizia klimatikoa funtsezko alderdia da NBEren Garapen Jasangarrirako 2030ko helburuetan.

1. ↑ «Ez hitz egin klima aldaketaz, justizia klimatikoaz baizik» Argia (Noiz kontsultatua: 2022-09-27).
2. ↑ Nisha Gaind (2019) «Climate activists turn to lawsuits to force action on global warming Citizens and organizations have filed more than 1,300 cases worldwide since 1990», Nature |2019ko uztailaren 9an argitaratua| doi: 10.1038/d41586-019-02121-6
3. ↑ Nature (2019) US Supreme Court allows historic kids’ climate lawsuit to go forward Case aims to compel the government to slash greenhouse-gas emissions|2018ko azaroak 3
4. ↑ «Beroketa gasen isuriak % 84 murriztu behar dira mende erdirako, hondamendi klimatikoari aurre egiteko» Argia (Noiz kontsultatua: 2022-09-27).
5. ↑ Setzer J and Byrnes R (2019) Global trends in climate change litigation: 2019| London: Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment and Centre for Climate Change Economics and Policy, London School of Economics and Political Science (laburpena)
6. ↑ (Ingelesez) Dooley, Kate; Holz, Christian; Kartha, Sivan; Klinsky, Sonja; Roberts, J. Timmons; Shue, Henry; Winkler, Harald; Athanasiou, Tom et al.. (2021-04). «Ethical choices behind quantifications of fair contributions under the Paris Agreement» Nature Climate Change 11 (4): 300–305.  doi:10.1038/s41558-021-01015-8. ISSN 1758-6798. (Noiz kontsultatua: 2022-09-22).
7. ↑ «Climate Justice: enforcing climate change law — Climate Justice Programme» web.archive.org 2011-04-09 (Noiz kontsultatua: 2022-09-22).