Koliseoa

Koliseoa
Colosseum
archaeological park of Colosseum
Egunez   Gauez   Barnealdea  Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Italia
Eskualdea	Lazio
Italiako hiri metropolitarra	Erromako hiri metropolitarra
Italiako udalerri	Roma Capitale
Koordenatuak	41°53′25″N 12°29′32″E / 41.8903°N 12.4922°E / 41.8903; 12.4922
Historia eta erabilera
Inaugural games of the Flavian Amphitheatre	80
Inaugurazioa	81
Erabilera	ludi (en) harrobia turismo-atrakzioa
Edukiera	65.000
Arkitektura
Materiala(k)	Erromako trabertinoa, Toba eta hormigoia
Estiloa	erromatar arkitektura
Dimentsioak	48 () × 155 () × 187 () m
Azalera	5.000 m²
Ondarea
Objetu kopurua	140 item (en) eta 600 item (en)
Bisitariak urtean	1.633.436
Kontaktua
Helbidea	Piazza del Colosseo eta Piazza Del Colosseo 1, Roma
E-posta	mailto:pa-colosseo@beniculturali.it
Telefonoa	tel:+39-06-774-0091
Webgune ofiziala

Koliseoa^[1] (latinez: Colosseum; italieraz: Colosseo), jatorrian Flaviar Anfiteatroa deitua (latinez: Amphiteatrum Flavium; italieraz: Anfiteatro Flavio)^[2], Erroma erdialdean dagoen eraikin handi bat da, Monti eta Celio rionien artean.

Antzinatean, 50.000 pertsonarentzako tokia zuen, laurogei harmaila ilaratan. Hareatik gertu enperadorea eta senatariak ziren, eta, gorantz egin ahala, gizarteko maila baxuagoko jendea zeen. Gladiadore borrokak eta ikuskizun publikoak egiten ziren. Erromatar foroaren ekialdean eraiki zen eta lanak 70 eta 72 urteen artean hasi ziren, Vespasiano enperadorearen agintaldian. Anfiteatroa, Erromatar Inperioan sekula eraiki zen handiena, 80an amaitu zen, Tito enperadorearen agintaldian, eta Domizianoren agintaldian aldatu zen, 82an.^[3][4]

Ia 500 urtez erabili zen: azken jokoak VI. mendean ospatu ziren, Mendebaldeko Erromatar Inperioaren erori (476an) baino askoz geroago. Gladiadore borrokez gain, beste ikuskizun batzuk ere egiten ziren: naumakia, animalia ehiza, exekuzioak, gudu ospetsuen antzezpenak eta mitologia klasikoan oinarritutako antzezlanak, kasu. Eraikina, halako ekitaldietarako erabilia izateari utzi zitzaion Goi Erdi Aroan. Geroago, babeslekutzat, lantegitzat, ordena erlijioso baten egoitzatzat, gotorlekutzat, harrobitzat eta santutegi kristautzat berrerabili zen.

Lurrikara eta harginen ondorioz egitura oso kaltetua dagoen arren, Koliseoa beti ikusi izan da Erromatar Inperioaren ikurtzat, eta erromatar arkitekturaren hoberen kontserbatutako ereduetako bat da. Gaur egungo Erromako turismo gune ezagunenetako bat da, eta oraindik Erromatar Eliza Katolikoari oso lotuta dago: horren ondorioz, Aita Santua Anfiteatroraino eginiko gurutzbidearen buru da Ostiral Santu egunean.

1. ↑ EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak
2. ↑ Saila, Kultur. (2011-07-13). «d1102022» www.euskara.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-06-09).
3. ↑ (Gaztelaniaz) «El Coliseo de Roma» historia.nationalgeographic.com.es 2012-09-01 (Noiz kontsultatua: 2020-06-09).
4. ↑ Larrañaga Elorza, Xabier. (2007). (pdf) Arte klasikoa. Grezia eta Erroma. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia, 55 or. ISBN 978-84-457-2723-2. jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2007).