Konfuzio

Konfuzio
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	孔丘
Jaiotza	Qufu, K.a. 551
Herrialdea	Lu
Lehen hizkuntza	Historical Chinese (en)
Heriotza	Si River (en) , K.a. 479 (71/72 urte)
Hobiratze lekua	Cemetery of Confucius (en)
Heriotza modua	berezko heriotza
Familia
Aita	Shu-liang He
Ama	Yan Zhengzai
Ezkontidea(k)	Qiguan Shi (en)
Seme-alabak	ikusi Kong Li (en)
Anai-arrebak	ikusi Meng Pi (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	Antzinako txinera txinera
Ikaslea(k)	ikusi Zilu (en) Zengzi (en) Yan Hui (en) Duanmu Ci (en) Zhuansun Shi (en) Zai Yu (en) Ran Qiu (en) Ran Yong (en) Q24835307 Q24835393 Q24834907 Gongbo Liao (en) Gongye Chang (en) Q24835291 Gongsun Long (en) Gongxi Ai (en) Q16903777 Q24835331 Q6853486 Q24835065 Công Tây Châm (en) Gongxi Chi (en) Q24835041 Q24834934 Ran Geng (en) Nangong Kuo (en) Q24835267 Yuan Xian (en) Q24835319 Q12603391 Q24835981 Sima Geng (en) Hou Chu (en) Q10923186 Shang Qu (en) Q24835146 Q24835327 Bu Shang (en) Q16159585 Fu Buqi (en) Q24835280 Wuma Shi (en) Q24835311 Q11085100 Q24834886 Zeng Dian (en) You Ruo (en) Q24834895 Q24835323 Xu Fan (en) Q24835138 Qidiao Kai (en) Q24835989 Q24835985 Tantai Mieming (en) Q24835261 Di Hei (en) Q24835365 Q24835057 Q24835303 Q24835295 Q24835049 Q24835045 Q24835077 Yan Yan (en) Q24835272 Q16259876 Q24835129 Min Sun (en) Yan Wuyou (en) Q24835285 Q24835276 Nhan Khoái (en) Q24834921 Q24835287 Q24835085 Gao Chai (en)
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, irakaslea eta idazlea
Lantokia(k)	Lu (en)
Lan nabarmenak	ikusi Konfuzioren Analektak
Mugimendua	Konfuzianismoa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Konfuzianismoa

Konfuzio^[1] (txinera tradizionalez: 孔子; pinyinez: Kǒngzǐ; K.a. 551 – K.a. 479a) txinatar filosofo, pentsalari eta idazlea izan zen, konfuzianismoaren sortzailea. Haren pentsamenduak eragin itzela du Txina, Japonia, Korea eta Vietnamgo kulturetan. Konfuzioren filosofiak gizabanakoen eta gobernuen etika, gizarteko hartu-emanetan zuzentasuna, justizia eta zintzotasuna azpimarratzen ditu. Bertute horiek nagusitasuna lortu zuten beste batzuen aurrean, legalismo edo taoismoaren aldean esaterako. Han dinastian, Konfuzioren irakaspenetan oinarrituta konfuzianismo izeneko filosofia-sistema garatu zen. Europan, Matteo Ricci jesuitak sartu zuen lehen aldiz, Confucius izena latinera eraman zuena. Haren irakaspenak Konfuzioren Analektak liburuan bildu ziren bera hil eta urte andana igaro zirenean. Egungo historialariek ez dute uste Konfuziok berak idatzitako dokumenturik ez dagoenik, baina 2.000 urtean bost libururen idazletzat jo zuten.^[2]

K.a. 221ean, Txinako Inperioa ezarri ondoren, bere filosofia kendu, eta Legalismoaren alde egin zuten. Hala ere, filosofia hori alboratu egin zen Qin dinastia erori eta Han dinastiaren igoeraren ondoren. Konfuzioren irakaspenak Wu enperadorearen erregealdian (K.a. 141-87) ofizialdu ziren, hurrengo 2000 urteetako pentsamendu korronte ezagunena bezala finkatuz. Konfuzio giza historiako pentsalari garrantzitsuenetakotzat hartzen da bere filosofiak Txinan zein munduan izan duen eragin handiagatik^[3].Kultur heroiaren lekua du txinatar zibilizazioan, eta halakotzat ohoratzen dute errito tradizionaletan.

1. ↑ EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.
2. ↑ (Ingelesez) «Confucius | Biography, Teachings, & Facts | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2022-08-12).
3. ↑ «China Confucianism: Life of Confucius, Influences, Development» www.travelchinaguide.com.