Konrad Adenauer

Konrad Adenauer
Irudi gehiago
Bundestageko kidea 1965eko urriaren 19a - 1967ko apirilaren 19a - Helga Wex → Barrutia: Bonn (en) Hautetsia: 1965 West German federal election (en) Bundestageko kidea 1961eko urriaren 17a - 1965eko urriaren 17a Barrutia: Bonn (en) Hautetsia: 1961 West German federal election (en) Bundestageko kidea 1957ko urriaren 15a - 1961eko urriaren 15a Barrutia: Bonn (en) Hautetsia: 1957 West German federal election (en) Bundestageko kidea 1953ko urriaren 6a - 1957ko urriaren 6a Barrutia: Bonn (en) Hautetsia: 1953 West German federal election (en) Alemaniako Kanpo Harremanetarako ministroa 1951ko martxoaren 15a - 1956ko ekainaren 6a ← Lutz Graf Schwerin von Krosigk - Heinrich von Brentano → 1. Leader of the Christian Democratic Union (en) 1950eko urriaren 21a - 1966ko martxoaren 23a 1. Alemaniako Kantziler Federala 1949ko irailaren 15a - 1963ko urriaren 15a ← baliorik ez - Ludwig Erhard → Bundestageko kidea 1949ko irailaren 7a - 1953ko irailaren 7a Barrutia: Bonn (en) Hautetsia: 1949 West German federal election (en) 1. Chairman of the CDU/CSU Bundestag fraction (en) 1949ko irailaren 1a - 1949ko irailaren 15a member of the Landtag of North Rhine-Westphalia (en) 1946ko urriaren 2a - 1950eko ekainaren 17a Hautetsia: Q30544751 Koloniako alkatea 1945eko maiatzaren 4a - 1945eko urriaren 6a ← Willi Suth (en) - Willi Suth (en) → Prusiako Loren Ganberako kidea 1918ko otsailaren 12a - 1918ko azaroaren 15a Koloniako alkatea 1917ko urriaren 21a - 1933ko martxoaren 13a ← Max Wallraf (en) - Günther Riesen (en) →
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Conrad Hermann Joseph Adenauer
Jaiotza	Kolonia, 1876ko urtarrilaren 5a
Herrialdea	Prusiako Erresuma  Alemania
Lehen hizkuntza	alemana
Heriotza	Rhöndorf (en) , 1967ko apirilaren 19a (91 urte)
Hobiratze lekua	Waldfriedhof (en)
Familia
Ezkontidea(k)	Emma Adenauer  (1904ko urtarrilaren 26a -  1916ko urriaren 6a) Auguste Adenauer  (1919ko irailaren 26a -  1948ko martxoaren 3a)
Seme-alabak	ikusi Konrad Adenauer (en) Max Adenauer Maria Adenauer Ferdinand Adenauer (en) Paul Adenauer (en) Charlotte Adenauer (en) Libet Werhahn (en) Georg Adenauer (en)
Anai-arrebak	ikusi August Adenauer Johannes Franz Richard Adenauer (en) Emilie Helene Marie Louise Adenauer (en) Maria Johanna Elisabeth Adenauer (en)
Hezkuntza
Heziketa	Friburgoko Unibertsitatea Municheko Unibertsitatea Bonngo Unibertsitatea
Hizkuntzak	alemana
Jarduerak
Jarduerak	abokatua, epailea, aditu judiziala, politikaria, Erresistentziaren kidea, autobiografialaria, Alemaniako kantzilerra eta arte bildumagilea
Parte-hartzailea 1949 West German presidential election (en) Parlamentarischer Rat (en)
Lantokia(k)	Düsseldorf eta Bonn
Jasotako sariak	ikusi Karlomagno Saria  (1957ko maiatzaren 27a) Grand Cross special issue of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany, special issue  (1954ko urtarrilaren 31) Ehrenzeichen für Verdienste um die Republik Österreich  (1927ko martxoaren 7a) Bavarian Order of Merit  (1958ko maiatzaren 3a) Grand Cross of the Order of the Southern Cross  (1953ko uztailaren 6a) Knight Grand Cross in the Order of the Netherlands Lion  (1960ko abenduaren 23a) Ohorezko Legioko gurutze handia  (1962ko uztailaren 2a) Orden wider den tierischen Ernst  (1959) Grand Cordon of the Order of Leopold  (1956ko irailaren 22a) Knight Grand Cross of the Order of St Michael and St George  (1956ko abenduaren 31) Knight Grand Cross of the Order of the Falcon  (1955eko urtarrilaren 29a) Grand Cross of the Order of the Oak Crown  (1957ko uztailaren 1a) Grand Cross of the Order of the Aztec Eagle  (1955eko irailaren 22a) Grand Cross of the Order of the Sun of Peru‎  (1953ko uztailaren 18a) Grand Cross of the Order of the Liberator General San Martin  (1962ko martxoaren 21a) Grand Cross of the Military Order of the Tower and Sword  (1963ko urriaren 15a) Knight Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic  (1953ko abenduaren 31) honorary citizen of Berlin Elisabet Katolikoaren Ordenaren Gurutze Handia  (1967ko otsailaren 15a) Escudo Silesiano Order of the Red Eagle 4th Class  (1918ko abuztuaren 30a) Order of the Golden Spur  (1955eko abenduaren 28a) Hilobi Santuaren Ordenaren Gurutze Handia Zalduna  (1964ko apirilaren 12a) Order of the Rising Sun, 1st class  (1960ko martxoaren 22a) Order of the Rising Sun with Paulownia Flowers, 1st class  (1963ko abenduaren 2a) Grand Cross of the Order of the Condor of the Andes  (1955eko apirilaren 28a) Historian Prize of the city of Münster  (1988) Honorary doctor of the Technical University of Berlin Iron Cross on white ribbon  (1918ko urtarrilaren 27a) Order of the Supreme Sun  (1963ko urria) Grand Cross of the Order of May  (1953ko abuztuaren 14a) Order of Merit  (1954ko martxoaren 30a) Grand Cross of the Order of Boyacá  (1953ko irailaren 30a) National Order of Merit  (1955eko urtarrilaren 10a) Order of José Matías Delgado  (1955eko azaroaren 5a) Order of the Holy Trinity  (1954ko azaroaren 24a) Order of the Crown  (1955eko abuztuaren 9a) National Order of Madagascar  (1962ko abuztuaren 27a) Juan Pablo Duarte Order of Merit  (1954ko azaroaren 21a) Grand Cross of the National Order of the Lion  (1961eko azaroa) Meritu Zibileko Ordenaren Gurutze Handia  (1928ko azaroaren 27a) Order of the White Elephant  (1960ko uztailaren 26a) Order of the Crown of Thailand  (1955eko abuztuaren 11) Grand Cross of the Order of George I  (1954ko martxoaren 16a) Order of the Star of Africa  (1960ko apirilaren 7a) Order of Valour  (1964ko irailaren 23a) Grand Cross of the National Order of Honor and Merit  (1955eko abenduaren 20a) Orden de la Independencia Cultural Rubén Darío  (1959ko apirilaren 3a) honorary doctor of Waseda University honorary doctorate of the Weizmann Institute of Science honorary doctorate from Columbia University honorary doctor of Harvard University honorary doctor of the University of Freiburg honorary citizen of Bad Honnef doctor honoris causa of Keiō University honorary citizen of Cologne  (1951) Honorary doctor of the University of Ottawa honorary citizen of Bonn Grand Cross of the Military Order of Christ  (1956ko urtarrilaren 24a) Grand Cross of Honor for Services to the Republic of Austria  (1956ko urriaren 18a) honorary doctor of the University of Maryland Merit Cross for War Aid  (1917ko martxoaren 17a) Decoration for Services to the Red Cross  (1922ko ekainaren 17a) German Red Cross Decoration  (1932ko maiatzaren 6a)
Kidetza	Brisgovia Freiburg (en) Katholischer Studentenverein Arminia Bonn (en) Rotary International (en) Ordena Teutonikoa Knight Grand Cross of Magistral Grace of the Order of Saint John (en) Deutscher Werkbund (en) Katholischer Studentenverein Askania-Burgundia Berlin (en) Académie des sciences morales et politiques Heimat- und Geschichtsverein Herrschaft Löwenburg (en) German Colonial Society (en)
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa
Alderdi politikoa	Centre Party (en) Alemaniako Batasun Demokrata Kristaua

Konrad Hermann Joseph Adenauer (Kolonia, Alemania, 1876ko urtarrilaren 5a - Bad Honnef, Alemania, 1967ko apirilaren 19a^[1]) alemaniar politikari eta legegizona izan zen. Mendebaldeko Alemaniaren lehen kantzilerra^[2] eta «Europar Batasunaren aita fundatzaileetako» bat, Robert Schuman, Jean Monnet eta Alcide De Gasperirekin batera, Europako Erkidegoen sorreran izan zuen paper garrantzitsuagatik horrela deitua. Gainera, Kontseilu Parlamentarioko^[1] lehendakaria izan zen, Alemaniako Errepublika Federalerako Oinarrizko Legea idatzi zuen gremioa^[3].

1949ko irailaren 15ean, «Bundeskanzler» (kantziler federala)^[1] hautatu zuen «Bundestagek» (Parlamentu Federala)^[4], eta kargua 1963ko urriaren 15era arte bete zuen^[1].

Adenauerrek bere herrialdea gidatu zuen Bigarren Mundu Gerraren hondamenditik hasi eta Frantzia, Erresuma Batua eta Estatu Batuekin harreman sendoak sortu zituen nazio produktibo eta oparo bihurtu zen arte. Botere-garaian, Mendebaldeko Alemaniak demokrazia, egonkortasuna, nazioarteko errespetua eta oparotasun ekonomikoa lortu zituen (Alemaniako mirari ekonomikoa). Christlich Demokratische Union Deutschlands (Alemaniako Batasun Kristau-Demokrata) alderdiko lehen liderra izan zen, eta bere herrialdeko indar politiko garrantzitsuenetako bat bihurtu zen.

Katoliko^{[erreferentzia behar]} elizkoia, Adenauer Weimar Errepublikako^[5] Deutsche Zentrumspartei (Zentroko Alderdia) alderdiko buruetako bat izan zen, Koloniako alkate (1917-1933) eta Prusiako Estatu Kontseiluko lehendakari (1928-1933)^[2][6] zela. Alemaniaren kantzilerra izan zen 87 urte bete arte, bere esanetan, inoiz gogor lan egiteari utzi ez ziolako eta bere sen politiko harrigarriari. Ahalegin handia egin zuen merkatuko ekonomia sozialean eta antikomunismoan oinarritutako demokrazia liberala lortzeko. Politikari azkarra, Adenauer oso konprometitu zen Mendebaldera bideratutako kanpo-politikarekin eta, agertoki globalean, Alemaniaren leku nagusi bat berrezartzera. Mendebaldeko Alemaniaren ekonomia berreskuratzeko lan egin zuen, suntsipen belikotik Europan posizio hegemoniko bat lortzeraino. Era berean, 1955ean, Alemaniako «Bundeswehr» (indar armatuak) berrezarri, eta Frantziarekin zenbait itun sinatu zituen Mendebaldeko Europako ekonomia bateratzeko. Adenauerrek bere aurkariari, Ekialdeko Alemaniari, aurka egin zion eta NATOko kide eta Estatu Batuetako aliatu sendo egin zuen Alemania.

1. ↑ ^{a b c d} Blume, Dorlis; Zündorf, Irmgard (4 de agosto de 2016). «Konrad Adenauer». En Stiftung Haus der Geschichte der Bundesrepublik Deutschland (Fundación Casa de la Historia de la República Federal de Alemania), ed. Lebendiges Museum Online (en alemán). Archivado desde el original el 9 de julio de 2021. Consultado el 9 de julio de 2021.
2. ↑ ^{a b} Müller, Helmut M. (2007). «13.4 Konrad Adenauer». Schlaglichter der deutschen Geschichte (en alemán). Bonn: Bundeszentrale für politische Bildung. pp. 333-334. ISBN 978-3-89331-764-6. OCLC 254939756
3. ↑ (Alemanez) Deutschland, Stiftung Deutsches Historisches Museum, Stiftung Haus der Geschichte der Bundesrepublik. «Gerade auf LeMO gesehen: LeMO Kapitel: Entstehung der Bundesrepublik: Parlamentarischer Rat und Grundgesetz» www.hdg.de (Noiz kontsultatua: 2024-05-23).
4. ↑ Grundgesetz (Ley Fundamental), la constitución alemana, artículo 63, http://www.gesetze-im-internet.de/englisch_gg/englisch_gg.html (bertsio ingelesa)
5. ↑ «Adenauer, Konrad». Der Brockhaus multimedial (DVD-ROM) (en alemán). Gütersloh: Wissenmedia GmbH. 2010. OCLC 845528744
6. ↑ «Adenauer, Konrad». Encyclopaedia Britannica 2013. Ultimate edition (DVD-ROM, en línea: https://www.britannica.com/biography/Konrad-Adenauer (ingelesez). 2012. OCLC 833300891