Kontserbadurismo

Soziologian eta politikan, kontserbadurismoa edo kontserbatismoa^[1] gizartean, ekonomian nahiz politikan ikuspuntu paternalista batetik tradizioaren balioa aldarrikatuz, aldaketa sozialen aurka agertzen den ideologia eta jarrera da. Kasu horietan, kontserbadurismo terminoa tradizionalismo gisa ulertzen da politikan, edo ordena politiko bat bere horretan mantentzea, edo atzerakoi edo galdutako ordena politiko baten berrezarpen gisa^[2]. Ideologia eta jarrera horren aldeko pertsona, taldeak eta horien iritziak kontserbadoreak direla esaten da. Mendebaldeko kulturan, kontserbadurismoa erlijioak bultzaturiko baloreekin lotzen da, hala nola familia, giza sexualitatearen kontrola eta espazio publikoen kontrola. Historian zehar, gainera, kontserbadurismoak botere ekonomiko eta finantzarioaren interesen alde jokatu izan du.

Espektro politikoan, kontserbadoreek hierarkia-ordenari buruz duten aldeko balioespenagatik, eskuin politikoaren barruan daudela uste da maiz; hala ere, neurri txikiagoan, kontserbadoreak aurki daitezke ezker politikoan ere^[3][4][5].

Ekonomiari dagokionez, historikoki, kontserbadoreak protekzionistak izan ziren, merkatu askearen aurka posizionatuz. Hala ere, XX. mendean, alderdi kontserbadore batzuek jarrera ekonomiko neoliberalak hartu zituzten Gerra Hotzaren eraginez, sistema sozioekonomiko kapitalistaren defentsan aliatuz komunismoaren aurka. Ondorioz, XXI. mendean, kontserbadurismo politikoaren barruan, gai ekonomikoari buruzko hainbat jarrera daude.

1. ↑ Zehazki hiztegia Euskal Herriko Unibertsitatea
2. ↑ "Kontserbadurismoa ideologia politiko eta sozialen talde bat da, eta erakunde sozial eta politiko tradizionalak, ekintza politikoan gradualismoa eta mugimendu politiko eta sozial erradikalen aurkako jarrera sustatzen ditu. Nazioarteko mugimendu intelektual eta politiko identifikagarri moduan, kontserbadurismoa Frantziako Iraultzaren aurkakotasunean sortu zen, eta bere lehen urteetan Edmund Burkeren Reflections on the revolution in France (Frantziako Iraultzaz gogoetak) saiakerak eragin handia izan zuen, 1790ean lehen aldiz argitaratua. Iraultzaren ondoren, kontserbadurismoa mendebaldeko Europako zati handi batean hedatu zen, eta eragina izan zuen XIX. mendeko diplomazialari eta intelektual nagusien ideologietan, Klemens von Metternich, Joseph de Maistre eta Juan Donoso Cortés barne. What Is Conservatism? (Zer da kontserbadusrismoa? (Pentsaera Politikoaren Entziklopediaren kontserbadurismoari buruzko saiakeraren laburpena, Gregory Claeysek argitaratua eta CQ Pressek argitaratua (2013)). Ryan McMaken. Mises Institutua.
3. ↑ «Bigarren Mundu Gerraosteko prozesu horretako pertsonaia nagusietako batzuk kristau-demokratak izan ziren, hain zuzen ere, kontserbadurismoaren aldekoa (nahiz eta akademiko guztiak ez dauden ados kontserbadoreen esparruan kokatzearekin) malguagoak. Europan nagusi izan ziren; Europako proiektua diseinatu zuten, eta, horien guraso fundatzaileen artean, demokristau asko daude, hala nola Robert Schuman, Alcide de Gasperi edo Konrad Adenauer, eta aktore erabakigarriak izan ziren 70eko hamarkadan beste joera kontserbadore batzuek lekuz aldatu zituzten arte.[...] Hiru elementuk erraztu zuten kristau-demokraten hazkundea Europa mendebalde eta demokratikoan 1945etik aurrera. Eta haietako bat funtsezkoa izan zen: ez ziren faxistak, besterik gabe. «Gerra ostean geratu ziren kontserbadore mota bakarra ziren, eta egiaztagiri antifaxistak zituzten. Bigarren Mundu Gerratik sortu ziren, elkarlanaren itzalik ez zuen kontserbadurismoaren beso gisa», azaldu du Durantik. Eta zutik dagoen alderdi kontserbadore bakarra izateak eta liberalekin, sozialistekin eta komunistekin koalizioak eta itunak egiteko bezain malguak izateak abantailarekin abiatzea eragin zuen. Beste bi puntu erabakigarriak izan ziren, Gerra Hotzaren garaian, alderdi antikomunista nagusi bihurtu zirela eta horrek boto asko eman zizkiela. Bestalde, beste bi ikuspegi nagusien (liberal kapitalistak eta sozialistak) artean, erdigune gisa kokatu ziren, Estatuak rol oso garrantzitsua zuen, eta, aldi berean, ez zen haietaz fidatzen». (Gaztelaniaz) Cambios en las corrientes conservadoras. La resaca del Covid-19, ¿la nueva ‘happy hour’ de los democristianos? Nacho Alarcon. El Confidencial (2020)
4. ↑ "Demokrazia kristauak urruneko jatorria du, ez katolizismoaren alderdi liberalean, uste ohi den moduan, baizik eta korronte kontserbadoreenetan, XIX. mendean integrismoaren, intransigentziaren eta kontrairaultzaren postulatuekin identifikatzen zirenetan. Modernismoaren aurrerapenei aurre egiteko, Pio IX.a buru zuen Eliza katolikoak kontraerasora jo zuen erlijioaren presentzia bizitzaren alderdi guztietan ziurtatzeko. Zeregin horretan, katolizismo intransigenteak, katolizismo sozialak eta Demokrazia Kristauak lagundu zioten. (Gaztelaniaz) (Ingelesez) La Democracia Cristiana en Colombia (1959-1960). Observaciones preliminares. Ricardo Arias Trujillo. Historia Crítica aldizkaria (2009)
5. ↑ "Gizarte kontserbadore kristaua 30eko hamarkadan sortu zen, gizarte liberalaren eta kontserbadurismo integristaren krisi-egoera berean. Biak kapitalismoarekin kritikoak dira, biek aldarrikatzen dute Erdi Aroko gizartearen alderdi korporatibo eta komunitarioa. Baina biek oso modu ezberdinean ulertzen dute demokrazia [] Gakoa katolizismoaren eta kultura sekularraren arteko elkarrizketa berri bat sortzea izan zen. (Gaztelaniaz) Conservadurismo y democracia cristiana en Chile. Sol Serrano. El Mercurio egunkarian argitaratua, 2000. urtean