Leonardo da Vinci

Leonardo da Vinci
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Leonardo di ser Piero da Vinci
Jaiotza	Anchiano (en) , 1452ko apirilaren 15a
Herrialdea	Florentziako Errepublika
Bizilekua	Venezia Florentzia Erroma Florentzia Milan
Lehen hizkuntza	italiera
Heriotza	Clos Lucé, 1519ko maiatzaren 2a (67 urte)
Hobiratze lekua	Amboiseko jauregia
Heriotza modua	berezko heriotza: garuneko odoljarioa
Familia
Aita	Piero da Vinci
Ama	Caterina di Meo Lippi
Ezkontidea(k)	ezkongabea
Hezkuntza
Hizkuntzak	italiera
Irakaslea(k)	Andrea del Verrocchio John Argyropoulos (en) Paolo dal Pozzo Toscanelli
Ikaslea(k)	ikusi Pontormo Francesco Melzi Andrea Solari Cesare da Sesto Salaì (en)
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, ingeniaria, astronomoa, filosofoa, anatomista, matematikaria, eskultorea, polimata, arkitektoa, ingeniari zibila, diplomazialaria, asmatzailea, musikagilea, fisikaria, fisiologoa, botanikaria, kimikaria, zoologoa, karikaturagilea, zientzialaria, arkitektura proiektuen marrazkilaria, diseinatzailea, idazlea eta artista bisuala
Lateralitatea	ezkerra
Lantokia(k)	Amboise Florentzia Mantua Milan Erroma eta Venezia
Enplegatzailea(k)	Cesare Borgia Ludovico Sforza  (1482 -  1500)
Lan nabarmenak	ikusi Adoration of the Magi (en) Arroketako Ama Birjina Gioconda Azken Afaria Lady with an Ermine (en) Vitruvioren gizona Annunciation (en) Saint Jerome in the Wilderness (en) Santa Ana, Ama Birjina eta Haurra Saint John the Baptist (en) Leonardo's aerial screw (en) Portrait of Isabella d'Este (en) La Scapigliata Salvator Mundi Deikundea
Mugimendua	Goi Pizkundea pizkundea
Genero artistikoa	erretratua margolaritza erlijiosoa arte sakroa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa

Leonardo da Vinci^[1] (Leonardo di ser Piero da Vinci) (Vinci, Toskana, 1452ko apirilaren 15a – 1519ko maiatzaren 2a) Italiako Pizkunde garaiko polímata florentziarra izan zen.  Aldi berean, margolari, anatomista, arkitekto, paleontologo,^[2] artista, botanikari, zientzialari, idazle, eskultore, filosofo, ingeniari, asmatzaile, musikari, poeta eta hirigilea izan zen. Francesco Melziren^[3] alboan hil zen, eta hari eman zizkion bere proiektuak, diseinuak eta pinturak. Haurtzaroa bere jaioterrian igaro ondoren, Andrea de Verrocchio florentziar margolariarekin ikasi zuen. Bere lehen lan garrantzitsuak Milanen sortu zituen, Ludovico Sforza dukearen zerbitzura. Ondoren, Erroman, Bolonian eta Venezian lan egin zuen, eta azken urteak Frantzian igaro zituen, Frantzisko I.a erregearen gonbidapenean.^[4]

Errenazimentuko gizakiaren arketipo eta sinbolo gisa deskribatu ohi da, jenio unibertsala, baita filosofo humanista ere, bere jakin-min infinitua bere asmakizun gaitasunarekin soilik parekatu daitekeena.^[5] Leonardo da Vinci garai guztietako margolari handienetako bat bezala hartua izan da, eta ziurrenik, inoiz existitu den diziplina anitzeko talentu gehien izan duen pertsona. Ingeniari eta asmatzaile gisa, Leonardok bere garaia baino ideia aurreratuagoak garatu zituen, hala nola helikopteroa, tankea, itsaspekoa eta automobila. Bere proiektuetako gutxi batzuk izan ziren eraikiak (horien artean kable baten muga elastikoa neurtzeko makina), gehienak garai hartan egingarriak ez zirelako. Zientzialari gisa, ezagutza asko aurreratu zituen anatomia, ingeniaritza zibila, astronomia, optika eta hidrodinamika arloetan.

Historikoki, ospetsuena pinturagatik da. Bere obrarik ezagunenetako bi, Gioconda eta Azken afaria, behin baino gehiagotan kopiatu dituzte, eta baita parodiatu ere, Vitruvioren gizona marrazkia bezala, Hala ere, bere lanetako 20 inguru baino ez dira ezagutzen, batez ere teknika berriekin egindako esperimentuengatik (batzuetan negargarriak) eta bere egonkortasun eza kronikoagatik. Sorkuntza kopuru txiki hau, marrazkien koadernoekin batera, eta eskema zientifikoei eta pinturaren izaerari buruzko hausnarketekin, osatzen dute bere ondarea ondorengo artista belaunaldientzako.

1. ↑ Euskaltzaindia. (PDF) 185. arauaː Errenazimentuko pertsona-izenak. .
2. ↑ (Ingelesez) Gould, Stephen Jay.. (1998). Leonardo's Mountain of Clams and the Diet of Worms.. N.Y.: Harmony Books. ISBN 978-84-7423-991-1..
3. ↑ (Gaztelaniaz) Levi Orban, Silvana. (1980). El fin del mundo. Verona, Italia: Edizioni Futuro., pp. 70-72. or. ISBN 84-226-1462-6...
4. ↑ (Italieraz) Mazzocchi Doglio, Mariangela. (1983). Leonardo e gli spettacoli del suo tempo. Electa, pp. 14-20 or. ISBN 88-435-0956-X...
5. ↑ (Ingelesez) Gardner, Helen. (1970). Art through the Ages. Harcourt, Brace and World.