Litio

Litioa
3 Helioa ← Litioa → Berilioa
3 Li                                                                                                                                                                                                                                           Taula periodikoa
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakia	Litioa, Li, 3
Serie kimikoa	Metal alkalinoak
Taldea, periodoa, orbitala	1, 2, s
Masa atomikoa	6,941 g/mol
Konfigurazio elektronikoa	1s2 2s1
Elektroiak orbitaleko	2, 1
Propietate fisikoak
Egoera	solido
Dentsitatea	(0 °C, 101,325 kPa) 0,534 g/L
Urtze-puntua	453,69 K (180,54 °C, 356,97 °F)
Irakite-puntua	1615 K (1342 °C, 2448 °F)
Urtze-entalpia	3,00 kJ·mol−1
Irakite-entalpia	147,1 kJ·mol−1
Bero espezifikoa	(25 °C) 24,860 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T/K 797 885 995 1144 1337 1610
Propietate atomikoak
Kristal-egitura	kubikoa, gorputzean zentratuta
Oxidazio-zenbakia(k)	1
Elektronegatibotasuna	0,98 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala	1.a: 520,2 kJ/mol 2.a: 7298,1 kJ/mol 3.a: 11815,0 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)	145 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)	167 pm
Erradio kobalentea	134 pm
Van der Waalsen erradioa	182 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa	(300 K) 84,7
Soinuaren abiadura	(298,15 K) 6000 m/s
Isotopo egonkorrenak
Litioaren isotopoak iso UN Sd-P D DE (MeV) DP 6Li %7,5 Li egonkorra da 3 neutroirekin 7Li %92,5 Li egonkorra da 4 neutroirekin 6Li-ren ugaritasuna %3,75era jaitzi daiteke. Beraz, 7Li-ren ugaritasuna %96,25 izango da.

Litioa 3 zenbaki atomikoa duen elementu kimikoa da, Li ikurraz adierazten dena. Metal alkalinoen taldean kokatzen da taula periodikoan eta, taldeko guztiak bezala, oso elementu erreaktiboa da, aire hezean oso azkar herdoiltzen dena. Arrazoi horregatik, olio barruan gorde ohi da. Zilar zurixka kolorea duen metal hau metal guztietatik arinena da, eta baldintza estandarretan dentsitate baxueneko solidoa.

Litioa (batez ere ⁷Li isotopoa) Big Bangean sintetizaturiko elementuetako bat izan zen, baina haren kantitatea murriztu egin da denbora aurrera joan ahala. Murrizketa horren arrazoia, baita litioaren sorrera ere, ikerketa-gai garrantzitsuak dira astronomian. Litioa Lurreko 33. elementurik ugariena da, baina haren erreaktibotasun handia dela eta, konposatu moduan soilik ageri da. Pegmatita mineral batzuetan ageri da, baina gatzunetik eta buztinetik ere lortzen da.

Ozeanoetan eta bizidunetan litio-aztarnak aurki daitezke, baina badirudi ez duela zeregin biologikorik gizakietan. Hala ere, Li⁺ ioiek efektu neurologikoak dituzte eta, beraz, litio-gatzak erabilgarri bilakatzen dituzte, besteak beste, zirrara-estabilizazio zenbait drogatan. Litioak eta haren konposatuek beste erabilera komertzial asko dituzte, besteak beste, bero-jasangarri diren beira eta zeramiketan, hegazkinetan erabiltzen diren aleazioetan eta litio-bateriatan. Partikulen fisikan ere bere garrantzia dauka: litio-atomo baten zatiketa gizakiak egindako lehenengo erreakzio nuklearra izan zen.