Logika

Logika , grezieraz, λόγος logos (hitz, arrazoi, funts) diziplina arteko filosofiaren^{[1][2][3][4][5]} adar bat da, frogapenaren eta baliozko inferentziaren printzipioak^[6], falaziak, paradoxak eta egiaren nozioa aztertzen dituen zientzia formaltzat hartuta^[7].

Logika hainbat kategoriatan banatzen da, azterketa-eremuaren arabera. Logika filosofikoak kontzeptua eta definizioa, enuntziazioa edo proposizioa eta argudioa aztertzen ditu, logika modernoaren metodoak eta emaitzak erabiliz problema filosofikoak aztertzeko. Logika matematikoak inferentzia aztertzen du sistema formalen bidez, hala nola logika proposizionala, lehen mailako logika eta logika modala. Logika informala arrazoibideen eta falazien garapen linguistikoan oinarritzen da. Logika konputazionala da logika matematikoa konputazioaren zientzietara aplikatzea.

Logikaren jatorria Antzinarokoa da, eta Txinan, Indian eta Grezian agerraldi independenteak ditu. Harrezkero, logika filosofiaren adartzat hartu izan da tradizioz, baina, XX. mendean, logika, batez ere, logika-matematikoa bihurtu da, eta, beraz, orain, matematikaren zatitzat ere hartzen da, baita zientzia formal independentea ere.

Ez dago logikaren definizio zehatzari edo mugei buruzko akordio unibertsalik^[8].​​​ Hala ere, logikaren esparruak (zentzu zabalean interpretatua), barne hartzen ditu:

• Argudioen sailkapena.
• Forma logikoen azterketa sistematikoa.
• Arrazoibide deduktiboen baliozkotasunaren azterketa sistematikoa.
• Inferentzia induktiboen indarra.
• Argudio akastunak aztertzea, hala nola falaziak.
• Paradoxa logikoen azterketa.
• Hizkuntza formalen sintaxiaren eta semantikaren azterketa.
• Zentzu, denotazio eta egia kontzeptuak aztertzea.

Historikoki, logika antzinatik aztertu izan da, batez ere filosofian, XIX. mendearen erdialdetik matematikan eta XX. mendearen erdialdetik informatikan. Berrikiago, hizkuntzalaritzan eta zientzia kognitiboetan ere ikasi da logika. Oro har, logikak diziplina arteko azterketa-eremua izaten jarraitzen du.

1. ↑ «Lógica» www.filosofia.org (Noiz kontsultatua: 2024-04-08).
2. ↑ Hofweber, Thomas. (2023). Zalta, Edward N. ed. «Logic and Ontology» The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Metaphysics Research Lab, Stanford University) (Noiz kontsultatua: 2024-04-08).
3. ↑ Shapiro, Stewart; Kouri Kissel, Teresa. (2024). Zalta, Edward N. ed. «Classical Logic» The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Metaphysics Research Lab, Stanford University) (Noiz kontsultatua: 2024-04-08).
4. ↑ (Ingelesez) Gerogiorgakis, Stamatios. (2013-01-01). «Jon Williamson & Federica Russo: Key Terms in Logic» The Philosophy of Edmund Husserl (Brill mentis): 384–386.  doi:10.30965/9783897858596_024. ISBN 978-3-89785-859-6. (Noiz kontsultatua: 2024-04-08).
5. ↑ (Ingelesez) Logic | Internet Encyclopedia of Philosophy. (Noiz kontsultatua: 2024-04-08).
6. ↑ Simon Blackburn (ed.). «logic». The Oxford Dictionary of Philosophy (Ingelesez) (2008 Edition). Oxford University Press. «lógica: La ciencia general de la inferencia.»
7. ↑ Corazón González, Rafael. Saber, entender... vivir: una aproximación a la filosofía. pp. 74-77.
8. ↑ Quine, Willard Van Orman (1986). Philosophy of Logic (2nd edición). Cambridge, MA.: Harvard University Press. pp. 1–14, 61–75. ISBN 0674665635. JSTOR j.ctvk12scx. OCLC 12664089