Mari

Mari
Euskal Herriko mitologia
Ezaugarriak
Sexua	emakumezkoa
Baliokideak	Amalur eta Mundakako printzesa
Domeinua	haitzuloa
Familia
Ezkontidea(k)	Sugaar
Seme-alabak	Mikelats eta Atarrabi

Mari euskal mitologiako jainkosa nagusia da^[1], gehienetan Anderea edo Dama deitzen zaiona. Hainbat euskal menditan bizi da (Txindoki, Murumendi, Gorbeia...), eta bizitokirik garrantzitsuena Anbotoko leize bat du, "Mariren Koba" izenaz ezaguna, baina leku bakoitzean bere kobazulo eta bizitokiak izan ditzake^[2].

Mari, Ama Lurraren irudikapena antropologo batzuen esanetan, izaera honetan (Maia, Amalur) Eguzkia eta Ilazkiren amatzat jotzen dute elezaharrek. Mari bezala izadiaren eta bertako elementu guztien erreginatzat hartzen du herri sinesmenak. Gehienetan emakume gorputza eta aurpegiarekin irudikatu izan ohi da, dotore jantzita (gehienetan gorriz), baina zuhaitz edo suzko emakume gisara ere agertzen da. Sugaar/Maju da bere senarra, sorginak dira bere gurtzailetzat jo izan dira eta bi seme ditu: Mikelats eta Atarrabi, gaizkia eta ongiaren irudikapenak, aitzinako dualismo antzeko sinesmen baten aztarna.

1. ↑ Ortiz Oses, Andrés.. (2007). Euskal mitologia : izena duen guztia omen da = Mitología vasca : todo lo que tiene nombre es. (2. ed. argitaraldia) Kutxa Fundazioa = Fundación Kutxa, 168-169 or. ISBN 8471734885. PMC 932552771. (Noiz kontsultatua: 2023-03-20).
2. ↑ Satrústegui, José María. (1975). «La leyenda del dragón en las tradiciones de Urdiain» Cuadernos de etnología y etnografía de Navarra 7 (19): 13–30. ISSN 0590-1871. (Noiz kontsultatua: 2023-03-20).