Moldavia

Moldaviako Errepublika
	Republica Moldova
	Ereserkia: Limba noastră
; Moldaviako bandera	; Moldaviako armarria
Geografia
Hiriburua	Chisinau; 47°1′22″N 28°50′7″E
Azalera	33.843,5 km²
Punturik altuena	Bălănești mendia (430 m)
Punturik sakonena	Dniester (2 m)
Kontinentea	Europa
Mugakideak	Ukraina eta Errumania
Administrazioa
Gobernu-sistema	errepublika parlamentarioa
Moldaviako presidentea	Maia Sandu
Moldaviako lehen ministroa	Dorin Recean
Legebiltzarra	Moldaviako Errepublikako Parlamentua
Harreman diplomatikoak	Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide	ikusi Aduanen Mundu Erakundea; Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundea; Berreraikuntza eta Garapeneko Nazioarteko Bankua; Commonwealth of Independent States Free Trade Area (en) ; Demokraziarako eta Garapen Ekonomikorako GUAM erakundea; Estatu Burujabeen Erkidegoa; Eurocontrol (en) ; Europako Kontseilua; Europako Segurtasun eta Lankidetzako Antolakundea; Frankofonia; Group on Earth Observations (en) ; International Centre for Settlement of Investment Disputes (en) ; Interpol; Itsaso Beltzeko Kooperazio Ekonomikorako Erakundea; Merkataritzaren Mundu Erakundea; Multilateral Investment Guarantee Agency (en) ; Munduko Meteorologia Erakundea; Nazio Batuen Erakundea; Nazioarteko Finantza Korporazioa; Nazioarteko Garapen Elkartea; Osasunaren Mundu Erakundea; Posta Batasun Unibertsala; Telekomunikazioen Batasun Internazionala; UNESCO;
Demografia
Biztanleria	2.603.813 (2022); −77.922 (2019)
Dentsitatea	76,94 bizt/km²
Hizkuntza ofizialak	ikusi errumaniera ; Moldaviera ;
Erabilitako hizkuntzak	ikusi Moldaviera, errumaniera, errusiera, Gagauzera eta Moldovan Sign Language (en) ;
Emankortasun-tasa	1,256 (2014)
Eskolaratu gabeko umeak	75.391 (2015)
Bizi-itxaropena	71,61 (2016)
Giniren koefizientea	26 (2019)
Giza garapen indizea	0,767 (2021)
Ekonomia
BPG nominala	8.128.493.432,0774 $ (2017); 1.332.751.655,9102 (2016)
BPG per capita	2.290 $ (2017); 377 (2016)
BPG erosketa botere paritarioa	20.268.811.367 nazioarteko dolar (2017); 1.234.616.661 (2016)
BPG per capita EAPn	5.710,818 nazioarteko dolar (2017); 352,023 (2016)
BPGaren hazkuntza erreala	4 % (2016)
Erreserbak	2.803.268.841 $ (2017); 597.341.379 (2016)
Inflazioa	2,4 % (2016); −11,1 (2015)
Historia
	Sorrera data: 1991ko abuztuaren 27a
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia	+373
ISO 3166-1 alpha-2	MD
ISO 3166-1 alpha-3	MDA
Ordu eremua	ikusi Europe/Chisinau (en) ; Udako ordutegi: UTC+03:00 ; ordutegi estandarra: UTC+02:00 ;
Elektrizitatea	220 V. 50 Hz.Europlug (en) eta Schuko (en)
Internet domeinua	.md
	moldova.md

Artikulu hau estatu independenteari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Moldavia (argipena)».

Moldavia^[1], ofizialki Moldaviako Errepublika (errumanieraz: Republica Moldova, /reˈpublika molˈdova/ ahoskatua), Ekialdeko Europako itsasertzik gabeko herrialdea da.^[2] Errumaniarekin mendebaldean eta Ukrainarekin egiten du muga, iparraldean, ekialdean eta hegoaldean.^[3] Gainera, Transnistria onarpenik gabeko estatua Dniester ibaiaren ekialdeko aldean dago, Ukrainarekin muga luzea eginez. Hiriburua eta hiririk handiena Chisinau da.

Moldaviako lurralde gehiena Moldaviako Printzerrian zegoen XIV. mendetik 1812ra bitartean, Otomandar Inperioak Errusiako Inperioari laga zionean (Moldavia estatu basailua zen), eta Besarabia izena hartu zuen. 1856an, Besarabiako hegoaldea Moldaviara itzuli zen. Hiru urte geroago Valakiarekin elkartu zen Errumania eratzeko, baina Errusiako gobernua 1878an berrezarri zen eskualde osoan. 1917ko Errusiako Iraultzan, Besarabia Estatu autonomo bihurtu zen Errusiar Errepublikaren barruan, Moldaviako Errepublika Demokratikoa izenaz ezaguna. 1918ko otsailean, Moldaviako Errepublika Demokratikoak independentzia aldarrikatu zuen, eta, gero, Errumanian sartu zen batzarrak bozkatu ondoren. Erabakia Sobietar Errusiak ukatu zuen, eta 1924an, Ukrainako SESaren barruan, Moldaviako Errepublika Autonomo bat (MASSR) ezarri zuen, Besarabiako ekialdeko moldaviar etniadun lurraldeetan.

1940an, Molotov–Ribbentrop Itunaren ondorioz, Errumania behartuta egon zen Besarabia eta Bukovina iparraldea Sobietar Batasunari lagatzera. Horren ondorioz, Moldaviako Errepublika Sozialista Sobietarra sortu zen, Besarabiaren zati handiena eta mendebaldeko zerrenda zaharra barne. 1991ko abuztuaren 27an, Sobietar Batasuna desegiten ari zela, Moldaviako SESak independentzia aldarrikatu eta Moldavia izena hartu zuen.^[4] Moldaviako Konstituzioa 1994an onartu zen. Dniesterren ekialdeko ibaiertzeko lurralde moldaviarreko zerrenda Transnistria gobernu independentistaren kontrolpean egon da de facto 1990az geroztik.

Sobietar Batasuna desegin ondoren industria- eta nekazaritza-ekoizpena murriztu egin denez, zerbitzuen sektorea hazi egin da Moldaviako ekonomia menderatzeraino, eta nazioaren BPGaren % 60 gainditu du. Europako bigarren herrialde pobreena da per capita BPGaren arabera.^[5] Moldaviak kontinenteko giza garapenaren indizerik txikiena du, eta munduko 90. postuan dago.

Moldavia errepublika parlamentarioa da, presidente bat estatuburu gisa du eta lehen ministro bat gobernuburu gisa. Nazio Batuetako estatu kide da, baita Europako Kontseilua, Munduko Merkataritza Erakundea (MME), Europako Segurtasun eta Lankidetzarako Erakundea (EsLE), Demokraziarako eta Garapen Ekonomikorako GUAMaren Erakundea, Estatu Independenteen Erkidegoa (CEI), Ekonomia Lankidetzarako Erakundea (BEI) eta Hirukote Elkartekoa.

[euskaltzaindia-1] Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .

[2] «The World Factbook — Central Intelligence Agency» Cia.gov.

[CIA_World_Factbook_Moldova-3] «Moldova» CIA World Factbook.

[natura2000-4] "Wine Road" in Republic of Moldova. .

[5] GDP per capita by country

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]