Nilo

Nilo
Datu orokorrak
Garaiera	2.700 m
Mota	ibai
Luzera	6.650 km 6.650 km 2.850 km
Geografia
Koordenatuak	15°38′25″N 32°30′20″E / 15.64014°N 32.5055°E / 15.64014; 32.5055
Hidrografia
Ibaiadarrak	ikusi Nilo Zuria Nilo Urdina
Arroaren azalera	3.400.000 km²
Arro hidrografikoa	Niloren arroa
Ur-emaria	2.830 m³/s
Iturburua	Nilo Zuria eta Nilo Urdina
Bokalea ()	Mediterraneoa

Nilo, Afrika ipar-ekialdean iparralderantz doan ibai nagusi bat da. Mediterraneo itsasora isurtzen da. Niloa Afrikako ibairik luzeena da. Historikoki, munduko ibairik luzeena izan dela uste izan da,^[1][2] nahiz eta ikerketa batzuek Amazonasek apur bat luzeagoa dela iradoki duten.^[3][4] Munduko ibai nagusien artean, Niloa ur-fluxuaren arabera (urteko metro kubikotan neurtuta) txikienetakoa da.^[5] Gutxi gorabehera 6.650 km luzera du, eta bere arro hidrografikoa hamaika herrialdetan banatzen da: Kongoko Errepublika Demokratikoa, Tanzania, Burundi, Ruanda, Uganda, Kenya, Etiopia, Eritrea, Hego Sudan, Sudan eta Egipto.^[6] Bereziki, Niloa Egipto, Sudan eta Hego Sudanen ur iturri nagusia da.^[7] Gainera, Niloak nekazaritza eta arrantza sustatzen dituen motor ekonomiko garrantzitsua da.

Ibaiak bi adar nagusi ditu: Nilo Zuria eta Nilo Urdina. Nilo Zuria (luzeena) Victoria lakuan jaio eta Afrikako Laku Handiak zeharkatzen ditu; Nilo Urdina, berriz, Etiopiako Tana aintziratik dator, eta uraren eta sedimentuen % 80 inguru ematen du.^[8] Bi adarrak Khartumen elkartzen dira, Sudaneko hiriburuan, Mediterraneo itsasorantz jarraitu aurretik.^[9]

Ibaiko iparraldeko zatia ia osorik Nubiar Basamortutik igarotzen da iparralderantz, Kairoraino eta bere delta handiagatik Mediterraneo itsasora isurtzen da Alexandrian. Egiptoko zibilizazioak eta Sudango erresumek ibaiaren eta bere urteroko uholdearen menpe egon dira antzinatik. Egiptoko biztanleria eta hiri gehienak Asuango presaren iparraldean dauden Nilo haraneko zati horien inguruan daude. Antzinako Egiptoko kultur eta historialeku gehienak ibaiaren ertzean garatu eta aurkitzen dira. Niloa, Rhône eta Po ibaiekin batera, Mediterraneo itsasora ur-emari handiena duten hiru ibaien artean dago.^[10]

1. ↑ (Ingelesez) «Nile River | Delta, Map, Basin, Length, Facts, Definition, Map, History, & Location | Britannica» www.britannica.com 2024-11-11 (Noiz kontsultatua: 2024-12-15).
2. ↑ (Ingelesez) «(PDF) Pinpointing the sources and measuring the lengths of the principal rivers of the world» ResearchGate (Noiz kontsultatua: 2024-12-15).
3. ↑ (Ingelesez) «Amazon Longer Than Nile River, Scientists Say» Science 2007-06-18 (Noiz kontsultatua: 2024-12-15).
4. ↑ (Ingelesez) «How Long Is the Amazon River? | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2024-12-15).
5. ↑ (Ingelesez) Said, Rushdi. (2012-12-06). The Geological Evolution of the River Nile. Springer Science & Business Media ISBN 978-1-4612-5841-4. (Noiz kontsultatua: 2024-12-15).
6. ↑ (Ingelesez) Oloo, Adams. (2007-09-01). «8- The Quest for Cooperation in the Nile Water Conflicts: The Case of Eritrea» African Sociological Review 11 (1)  doi:10.4314/asr.v11i1.51447. ISSN 1027-4332. (Noiz kontsultatua: 2024-12-15).
7. ↑ (Ingelesez) Elsanabary, Mohamed Helmy Mahmoud Moustafa. (Fall 2012). «Teleconnection, Modeling, Climate Anomalies Impact and Forecasting of Rainfall and Streamflow of the Upper Blue Nile River Basin» ERA (Noiz kontsultatua: 2024-12-15).
8. ↑ «GeoHack - Nile» geohack.toolforge.org (Noiz kontsultatua: 2024-12-15).
9. ↑ «What's the Blue Nile and the White Nile?» The Times of India 2009-01-25 ISSN 0971-8257. (Noiz kontsultatua: 2024-12-15).
10. ↑ (Ingelesez) Margat, Jean F.. (2004). Mediterranean Basin Water Atlas. Unesco ISBN 978-2-9517181-5-9. (Noiz kontsultatua: 2024-12-15).