Olatu

Olatua, baga, tiraina edo (itsas) uhina itsasoen eta bestelako ur eremuen gainazalean sortzen diren uhinak dira. Gehienetan haizeak sortzen ditu, nahiko gainazal likido handian jotzen duenean. Ozeanoetan milaka kilometro egin ditzakete itsasertzera iritsi baino lehen. Haizeak osatutako olatuak txiki-txikiak izan daitezke, edo 30 m garai izatera iritsi. Kostaldearen higaduraren arrazoi nagusietako bat dira.

Itsasoko olatuak fenomeno mekaniko eta dinamikoak direla esan daiteke; ozeanoetako eta beste ur eremu batzuetako (aintziretako eta abarretako) gainaldean gertatzen diren makurtze erritmiko eta mugimendu sinusoideak dira. Olatuak gainalde isurkarian igeri dauden zatikiei mugimendu biribil bertikala eginarazten dien dardara mugimenduak dira, eta zatikiak ez dira lekuz aldatzen olatuen eraginez, baldin eta oso olatu handi eta garaiak ez badira behintzat. Energia eta mugimendua bakarrik ematen diote elkarren ondoko zatikiek batzuek besteei. Horrela bada, ur azalean zehar lastertasun jakin baten mugitzen den eta ur azala anplitude eta denbora tarte jakin batean dardarazten duen uhin mugimendu bat da. Uhin mugimendu horretan ur molekula bakoitzak zirkulu osoa egiten du ia, nahiz eta molekula bakoitza beti puntu beretik pasatzen den. Translazio mugimenduan, aldiz, multzoan aldatzen dira lekuz molekula guztiak.

Badira beste olatu mota batzuk, lurrikarek eta plaka tektonikoen mugimenduak eraginda. Kasu hauetan tsunami deritze eta itsasikarak sortzen dituzte.