Unibertsoaren hedapen metrikoa

Unibertsoaren hedapen metrikoa unibertsoa ulertzeko gaur egungo zientziaren funtsezko osagai bat da. Honen bidez, denbora-espazioa bera denborarekin aldatzen den metrika baten bidez deskribatzen da, halako molde non unibertsoa zahartzen ahala espazioaren dimentsioak handitu edo hedatu egiten direla diruditen. Unibertsoa Big Bangaren teorian nola hedatzen den azaltzen du, orain arteko esperimentu kosmologiko, kalkulu astrofisiko eta neurketa guztiek babesten dutena. Eredu estandarrean hedapena formalki deskribatzen duen metrika Friedman-Lemaître-Robertson-Walkerren metrika bezala ezagutzen da.

Espazioaren hedapena naturan ikusten diren gainerako hedapen eta eztanda motekiko kontzeptualki ezberdina da. Unibertsoari buruz dugun ulermenak adierazten du espazioa, denbora eta distantzia ez direla absolutuak, baizik eta alda daitekeen metrika batetik abiatuta lortzen direla. Espazioaren hedapenaren metrikan, toki finko batean eta hutserantz aldentzen ari diren objektuak baino gehiago, objektuak dituen espazioa bera da aldatzen ari dena. Objektuak mugitu beharrean euren arteko distantzia nolabait "handitzen" ariko bailitzan izango litzateke.

Espazioan mugitzen ari diren objektuak baino gehiago distantzia definitzen duen metrika denez aldatzen ari dena, hedapen hau (eta horren ondoriozko mugimendua aldentzen ari diren objektuak dira) ez dago erlatibitate bereziaren ondorio den argiaren abiadurak mugatua.

Teoriak eta behaketek iradokitzen dutenez, Unibertsoaren historiaren hasieran inflazio fase bat egon zen, non metrika hau oso azkar aldatu zen, eta metrika honen hondar denboraren dependentziaren ondorioz ikus dezakegu hubblen hedapena deiturikoa, unibertsoan grabitatearen bidez mugatutako objektu guztien aldentzea. Hedatzen ari den unibertsoa, beraz, bizi garen unibertsoaren funtsezko ezaugarri bat da, Albert Einsteinek, hasieran bere grabitatearen teoria garatu zuenean kontutan hartu zuen unibertso estatikoarekiko erabat ezberdina.