Ouro

Ouro
Ag     79 Au                                                                                                                                                                                                                                           Au Rg Platino ← Ouro → Mercurio Táboa periódica dos elementos
[[Ficheiro:{{{espectro}}}|300px|center]]
Liñas espectrais do Ouro
Información xeral
Nome, símbolo, número	Ouro, Au, 79
Serie química	Metal de transición
Grupo, período, bloque	11, 6, d
Densidade	19300 kg/m3
Dureza	{{{dureza}}}
Aparencia	Amarelo metálico
N° CAS	7440-57-5
N° EINECS
Propiedades atómicas
Masa atómica	196,966569(5)[1] u
Raio medio	135 pm
Raio atómico (calc)	174 pm
Raio covalente	144 pm
Raio de van der Waals	166 pm
Configuración electrónica	[Xe]4f145d106s1
Electróns por nivel de enerxía	2, 8, 18, 32, 18, 1
Estado(s) de oxidación	3, 1
Óxido	anfótero
Estrutura cristalina	cúbica centrada nas caras
Propiedades físicas
Estado ordinario	Sólido
Punto de fusión	1337,33 K
Punto de ebulición	3129 K
Punto de inflamabilidade	{{{P_inflamabilidade}}} K
Entalpía de vaporización	334,4 kJ/mol
Entalpía de fusión	12,55 kJ/mol
Presión de vapor	0,000237 Pa a 1337 K
Temperatura crítica	K
Presión crítica	Pa
Volume molar	m3/mol
Velocidade do son	1.740 m/s a 293.15 K (20 °C)
Varios
Electronegatividade (Pauling)	2,54
Calor específica	128 J/(K·kg)
Condutividade eléctrica	45,5 × 106 S/m
Condutividade térmica	317 W/(K·m)
1.ª Enerxía de ionización	890,1 kJ/mol
2.ª Enerxía de ionización	1980 kJ/mol
3.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización3}}} kJ/mol
4.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización4}}} kJ/mol
5.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización5}}} kJ/mol
6.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización6}}} kJ/mol
7.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización7}}} kJ/mol
8.ª enerxía de ionización	{{{E_ionización8}}} kJ/mol
9.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización9}}} kJ/mol
10.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización10}}} kJ/mol
Isótopos máis estables
iso AN Período MD Ed PD MeV 195Au sin 186,10 días ε 0,227 195Pt 196Au sin 6,183 días ε 1.506 196Pt 196Au sin 6,183 días β− 0,686 196Hg 197Au 100% estable con 118 neutróns 198Au sin 2,69517 días β− 1,372 198Hg 199Au sin 3,169 días β− 199Hg
Unidades segundo o SI e en condicións normais de presión e temperatura, salvo indicación contraria.

O ouro é un elemento químico de número atómico 79 (isto convérteo nun dos elementos de maior número atómico que se producen na natureza) situado no grupo 11 da táboa periódica. O seu símbolo é Au (do latín aurum ‘brillante amencer’). O ouro é un metal de transición brando, brillante, amarelo, pesado, maleable, dúctil (trivalente e univalente) que non reacciona coa maioría de produtos químicos, pero é sensible ao cloro e á auga rexia. É un dos elementos químicos menos reactivos e é sólido en condicións estándar. O ouro adoita aparecer en estado libre (estado nativo^{[n. 1]}, como pebidas ou grans, en rochas, filóns e depósitos aluviais. Preséntase nunha serie de soluciónes sólidas xunto co elemento químico prata (electrum), aleado naturalmente con outros metais como o cobre e o paladio, e en inclusións minerais como a pirita. Con menor frecuencia, preséntase en minerais con compostos de ouro, a miúdo con telurio (calcoxenuros de ouro).

O ouro é resistente á maioría dos ácidos, aínda que se disolve en auga rexia (unha mestura de ácido nítrico e ácido clorhídrico), formando un anión de tetracloroaurato soluble. O ouro é insoluble só no ácido nítrico, que disolve a prata e os metais básicos, unha propiedade utilizada desde hai moito tempo para refinar o ouro e confirmar a presenza de ouro en substancias metálicas, dando lugar ao termo 'proba do ácido'. O ouro disólvese en solucións alcalinas de cianuro, que se usan na minería e na galvanoplastia. O ouro tamén se disolve en mercurio, formando aliaxes de amálgama, e como o ouro actúa simplemente como un soluto, este proceso non é unha reacción química.

Como elemento relativamente raro,^[2][3] o ouro é un metal que se utilizou ao longo da historia rexistrada para moedas de ouro, xoias e outras obras de arte. No pasado, o patrón ouro adoitaba implementarse como política monetaria. As moedas de ouro deixaron de acuñarse como moeda circulante na década de 1930, e o patrón oro mundial abandonouse por un sistema de moeda fiduciaria tras as medidas de choque de Nixon de 1971.

En 2020, o o maior produtor mundial de ouro foi a China, seguido de Rusia e Australia.^[4] As mellores estimacións dispoñibles no ano 2022 suxiren que ao longo da historia se extraeron ao redor de 205,238 toneladas de ouro.^[5] Isto equivale a un cubo de aproximadamente 22 m de lado. O consumo mundial de ouro novo producido destínase nun 50% á xoiería, nun 40% á investimentos e nun 10% á Industria.^[6] A gran maleabilidade do ouro, a súa ductilidade, a súa resistencia á corrosión e á maioría das reaccións químicas e a súa condutividade eléctrica fixeron que se siga utilizando en conectores eléctricos resistentes á corrosión en todo tipo de dispositivos informáticos (o seu principal uso industrial). O ouro tamén se utiliza na blindaxe da radiación infravermella, na produción de vidro coloreado, en follas de ouro e na restauración de dentes. Algunhas sales de ouro séguense utilizando como antiinflamatorios en medicina.

1. ↑ CIAAW
2. ↑ Duckenfield, Mark (2016). The Monetary History of Gold: A Documentary History, 1660–1999. Routledge. p. 4. ISBN 9781315476124. A súa escaseza convérteo nun útil depósito de valor; con todo, a súa relativa rareza reduciu a súa utilidade como moeda, especialmente para as transaccións de pequenas denominacións. 
3. ↑ Pearce, Susan M. (1993). Museums, Objects, and Collections: A Cultural Study. Smithsonian Books. p. 53. ISBN 9781588345172. A súa escaseza convérteo nun útil depósito de valor; con todo, a súa relativa rareza reduciu a súa utilidade como moeda, especialmente para as transaccións en pequenas denominacións. ... Con todo, a rareza é en si mesma unha fonte de valor, do mesmo xeito que o grao de dificultade que rodea a obtención da materia prima, especialmente se é exótica e hai que traela a certa distancia. O ouro é, xeoloxicamente, un material relativamente raro na terra e só se dá en lugares específicos que están afastados da maioría dos demais lugares. 
4. ↑ "Gold Production & Mining Data by Country". 
5. ↑ "Above-ground stocks". gold.org. Consultado o 2 de novembro do 2022. 
6. ↑ Soos, Andy (6 de xaneiro de 2011). Advanced Media Solutions, Inc., ed. "Gold Mining Boom Increasing Mercury Pollution Risk". Oilprice.com. Consultado o 2 de novembro do 2022. 

Erro no código da cita: As etiquetas <ref> existen para un grupo chamado "n.", pero non se atopou a etiqueta <references group="n."/> correspondente