Etazonia

United States of America ((en))
((en))
Etazonian'i Amerika ((mg))
(Antsipirihany) (Antsipirihany)
Teny filamatra : (1776 - ankehitriny) E Pluribus Unum (latina : «Tokana avy amin'ny maro») (1956 - ankehitriny) en:In God We Trust (Anglisy : «Andriamanitra no itokiantsika»)
Teny ofisialy	Faritra federaly Anglisy Amerikanina avy hatrany Teny ofisialy ny teny anglisy anaty ny staty 30 20 % ny mponina miteny teny afa, ny teny espaniola tena be indrindra
Renivohitra	en:Washington, DC 38° 53' N, 77° 02' O
Tanàna lehibe indrindra	New York
Fitondrana sy governemanta  - Filoham-pirenena	Repoblika federaly en:Joe Biden[1]
Velarantany  - Tontaliny  - Rano (%)	faha 4 9 833 520 km² 4.66
Isam-ponina  - Tontaliny (2020)  - hakitroka	faha 3 331 449 281 mpo. 33,6 mpo./km² {{{1}}}
Anaran'ny mponina	Amerikana
IDH (2019)	Mihakatra 0,926 (ambony) faha-12
Sandam-bola	Dollar Amerikana (USD)
Faritr'ora	UTC -5 -10
Hiram-pirenena	en:The Star-Spangled Banner
Valan-tsehatra internet
Antso an-tariby	+1

I Etazonia dia firenena any Amerika Avaratra izay mizara ho fanjakana mizakatena (states) dimampolo sy distrika federaly iray ary fizaràn-tany ivelany (territory) efatra ambin' ny folo foronina nosy miparitaka manerana ny Ranomasina Karaiba sy ny Ranomasimbe Pasifika. Ny 48 amin' ny fanjakana 50 no mifanila sady mandrafitra ny "Renitany" (anglisy: Mainland), izay faritan' ny Ranomasimbe Atlantika any atsinanana, ny Hoalan' i Meksika any atsimo-atsinanana ary ny Ranomasimbe Pasifika any andrefana, ary mifanefitra amin' i Kanada any avararta sy amin' i Meksika any atsimo-andrefana. Ny fanjakana roa tsy ao anatin' ny Tanibe dia i Alaska, ao avaratra-andrefan' i Kanada, ary ny vondronosy Hawaii, vondronosy ao amin' ny tapany avaratry ny Ranomasimbe Pasifika. Atao amin' ny teny anglisy hoe United States, United States of America, US, USA na America ity firenena ity.

Ny renivohitra federaly, Washington, dia ao amin' ny Distrikan' i Columbia, faritra iray mihidy ao amin' ilay firenena, fa ivelan' ny fanjakana dimampolo. Mampihatra rafitra ara-pôlitika repoblika sady fanjakana federaly misy rafi-pitondrana ananan' ny filoham-pirenena fahefana betsaka i Etazonia. Tsy misy ny fiteny ôfisialy any Etazonia na dia amin' ny fiteny anglisy amerikana aza ny fitenin' ny firenena

Manana velarana 9,8 tapitrisa km² io firenena io, ka izany no mahatonga azy, arakaraka ny mason-tsivana, ho firenena fahatelo na fahefatra maneran-tany amin' ny velaran-tany, aorian' i Rosia sy i Kanada ary i Sina. Tamin' ny taona 2020 i Etazonia dia nisy mponina eo amin' ny 331 tapitrisa eo ho eo, izay nametraka azy ho firenena fahatelo eran-tany amin'ny habetsahan' ny mponina, aorian' i Sina sy i India.Mitombo ny mponina amerikana noho ny fifandanjana voajanahary miabo sy ny fifindra-monina. Ny mponina ao Etazonia dia fitambarana foko (firenena niaviana) samihafa noho ny fifindra-monina taloha isan-karazany.

Ny jeôgrafia sy ny toetany ao amin' ilay firenena dia tena samihafa, fonenan' ny zavamaniry sy biby isan-karazany, ka mahatonga an' i Etazonia ho isan' ireo firenena 17 manana karazana zavaboary betsaka dia betsaka eto amin' izao tontolo izao.

Talohan' ny fizahana ny tany nataon' ny Eorôpeana sy sy nahazoana an' i Etazonia, dia ny Amerindiana, izay nifindra monina avy any Eorazia tokony ho 15 000 taona lasa izay, no nonina tao. Nanomboka tamin' ny taonjato faha-16 ny fanjanahan-tany eorôpeana. Tamin' ny 14 Mey 1607 dia naorina ny zanatany anglisy any Virginia; taorian' izay, zanatany britanika roa ambin' ny folo hafa no naorina teo amin' ny morontsirak' i Atlantika, fa ny firenena eorôpeana hafa kosa dia nisavasava ny ambiny tamin' ny tanin' i Amerika. Nitarika ho amin' ny ady ho an' ny fahaleovan-tea tamin' ny taona 1775 ny fifandonana nifanesy nifanaovan' ny zanatany telo ambin’ny folo tamin' i Britaina Lehibe. Natao tamin' ny 4 Jolay 1776 ny fanambàrana ny fahaleovantena, izay nivondronan' ny zanatany telo ambin' ny folo ka nahaforona an' i Etazonia, izay firenena nanafoana ny fanjanahan-tany ao aminy voalohany eran-tany, neken' i Britaina Lehibe tamin' ny fiafaran' ny ady, tamin' ny taona 1783 izany. Ny tantaran' i Etazonia ankehitriny dia voamariky ny fifandrafiana teo amin' i New York sy i Philadelphia, avy eo ny fakana ny tany any Andrefana, ny ady nifanaovana tamin' ny Indianan' i Amerika ary ny adim-pisaraham-bazana. Ny fiafaran' ny fanandevozana ny Afrô-Amerikana (Amerikana mainty hoditra) tamin' ny taona 1865 dia narahin' ny fanavakavaham-bolon-koditra nandritra ny taonjato iray. Tany am-piandohan' ny taonjato faha-20, i Etazonia dia nanjary firenena mandroso amin' ny sehatry ny taozava-baventy, nanana fitaovana nahafahany miditra an-tsehatra ivelan' ny taniny. Nandray anjara tamin' ny Ady Lehibe Voalohany àry izy, ary avy eo niharan' ny krizy ara-toekarena lehibe tany (frantsay: Grande dépression / anglisy: Great Depression) am-piandohan' ny taompolo 1930. I Etazoniza, izay mpandresy tamin' ny Ady Lehibe Faharoa niaraka tamin' ny firenena mpiara-dia (anglisy: Allies / frantsay: Alliés), dia firenena matanjaka ara-nokleary nanomboka tamin' ny taona 1945. Lasa firenena matanjaka indrindra eran-tany izy, avy eo niatrika ny rafitra kôminista tao amin' ny Firaisana Sôvietika sy ny mpiara-dia aminy, nandritra ny efapolo taona, ka izany fifanadrinana tsy misy fitaovam-piadiana izany no tondroina amin' ny teny hoe "Ady Mangatsiaka".

Ny toekarem-pirenena, izay kapitalista, no matanjaka indrindra eran-tany, izay manana harin-karena faobe ambony indrindra tamin' ny 2022; izany dia vokary ny fahafahan' ny asa mamokatra ambony dia ambony. Ny seha-pamokarana maneho ny tanjak' i Etazonia  dia ny fambolena, ny indostrian' ny teknôlôjia avo lenta ary ny serivisy. Ny toekarena amerikana koa dia anisan' ny mpanao taozavara lehibe indrindra eran-tany. Io firenena io dia manao fandaniana ara-tafika mitentina 37 % amin' ny totaliny maneran-tany. Hery lehibe ara-pôlitika sy ara-kolontsaina ihany koa i Etazonia ary mpitarika manerantany amin' ny fikarohana ara-tsiansa sy amin' ny fanavaozana ara-teknôlôjia.

I Etazonia dia mpikambana ao amin' ny North Atlantic Treaty Organization (NATO) na Organisation du traité de l'Atlantique nord (OTAN), ao amin' ny Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC), ao amin' ny Canada-United States-Mexico Agreement (CUSMA), ao amin' ny Organisation of American States (OAS), ao amin' ny Australia, New Zealand, United States Security Treaty (ANZUS), ao amin' ny Organisation de coopération et de développement économiques (OCDE), ao amin' ny Groupe des sept (G7), ao amin' ny Groupe des vingt (G20), ary mpikambana maharitra ao amin' ny Filankevi-Pilaminan' ny Firenena Mikambana.

1. ↑ "Biden Inaugurated as the 46th President Amid a Cascade of Crises". New York Times. https://www.nytimes.com/2021/01/20/us/politics/biden-president.html.