Burkina Faso

Burkina Faso بورکينا فاسو‎code: ms is deprecated Burkina Faso
Bendera
Cogan kata: Cogan kata: "Unité, Progrès, Justice"  (Perancis) "Penyatuan, Kemajuan, Keadilan")
Lagu kebangsaan: Une Seule Nuit  (Perancis) "One Single Night"
Ibu negara dan bandar terbesar	Ouagadougou
Bahasa rasmi	Perancis
Kerajaan	Sistem parlimentari
• Presiden	Ibrahim Traoré
Penubuhan
• Kemerdekaan	dari Perancis 5 Ogos, 1960
• Perairan (%)	0.1
Penduduk
• Perkiraan 2021	21,510,181 (ke-58)
KDNK (PPP)	2020
• Jumlah	$45.339 billion (ke-69)
• Per kapita	$2,207 (ke-163)
HDI (2019)	0.452 rendah · ke-182
Mata wang	Franc CFA Afrika Barat (XOF)
Zon waktu	UTCUTC (GMT)
• Musim panas (DST)	tiada
Nombor telefon	245
DPT internet	.bf

Burkina Faso^[a] adalah sebuah negara yang dikelilingi daratan di Afrika Barat. Ia meliputi kawasan seluas 274,223 km² (105,878 bt²),^[2] bersempadan dengan Mali di barat laut, Niger di timur laut, Benin di tenggara, Togo dan Ghana di selatan, dan Ivory Coast di barat daya. Sehingga tahun 2021, negara ini mempunyai anggaran populasi sebanyak 23,674,480 orang.^[3] Dahulunya dipanggil Republik Volta Hulu (1958–1984), ia telah dinamakan semula menjadi Burkina Faso oleh presiden Thomas Sankara. Warganya dikenali sebagai Burkinabè,^[b] dan ibu kota serta bandar terbesar adalah Ouagadougou.

Kumpulan etnik terbesar di Burkina Faso adalah orang Mossi, yang menetap di kawasan ini pada abad ke-11 dan ke-13. Mereka mendirikan kerajaan yang kuat seperti Ouagadougou, Tenkodogo, dan Yatenga. Pada tahun 1896, ia telah dijajah oleh Perancis sebagai sebahagian daripada Afrika Barat Perancis; pada tahun 1958, Upper Volta menjadi sebuah koloni pemerintahan sendiri dalam Komuniti Perancis. Pada tahun 1960, ia mencapai kemerdekaan penuh dengan Maurice Yaméogo sebagai presiden. Sejak mencapai kemerdekaan, negara ini mengalami ketidakstabilan, kemarau, kebuluran dan rasuah. Terdapat juga pelbagai rampasan kuasa, pada 1966, 1980, 1982, 1983, 1987, dan dua kali pada tahun 2022 (Januari dan September). Terdapat juga percubaan rampasan kuasa yang tidak berjaya pada 1989, 2015, dan 2023.

Thomas Sankara naik berkuasa selepas rampasan kuasa yang berjaya pada tahun 1983. Sebagai presiden, Sankara memulakan siri reformasi sosioekonomi yang bercita-cita tinggi termasuk kempen celik huruf di seluruh negara, pengagihan semula tanah kepada petani, vaksinasi untuk lebih daripada 2 juta kanak-kanak, pembinaan rel kereta api dan jalan raya, akses yang sama rata kepada pendidikan, serta pengharaman pemotongan genital wanita, perkahwinan paksa, dan poligami. Beliau berkhidmat sebagai presiden negara sehingga 1987 apabila beliau digulingkan dan dibunuh dalam rampasan kuasa yang diketuai oleh Blaise Compaoré, yang menjadi presiden dan memerintah negara sehingga beliau digulingkan pada 31 Oktober 2014.

Burkina Faso telah terjejas teruk oleh kebangkitan pemberontakan di Sahel sejak pertengahan 2010-an. Beberapa militia, sebahagiannya bersekutu dengan Negara Islam (IS) atau al-Qaeda, beroperasi di Burkina Faso dan di seluruh sempadan di Mali dan Niger. Lebih daripada satu juta penduduk negara yang berjumlah 21 juta adalah orang yang dipindahkan di dalam negara. Tentera Burkina Faso merampas kuasa dalam satu rampasan kuasa pada 23–24 Januari 2022, menggulingkan Presiden Roch Marc Kaboré. Pada 31 Januari, junta tentera memulihkan perlembagaan dan melantik Paul-Henri Sandaogo Damiba sebagai presiden sementara, tetapi dia sendiri digulingkan dalam rampasan kuasa kedua pada 30 September dan digantikan oleh kapten tentera Ibrahim Traoré.^[4]

Burkina Faso kekal sebagai salah satu negara yang paling kurang membangun di dunia, dengan KDNK $16.226 bilion pada tahun 2022. Kira-kira 63.8% daripada penduduknya mengamalkan Islam, manakala 26.3% mengamalkan agama Kristian.^[5] Bahasa rasmi kerajaan dan perniagaan negara ini dahulunya adalah Bahasa Perancis; statusnya telah diturunkan oleh pindaan perlembagaan yang disahkan pada Januari 2024, menjadikan Perancis sebagai "bahasa kerja" negara, bersama-sama dengan Bahasa Inggeris.^[6][7] Terdapat 60 bahasa asli yang diiktiraf secara rasmi oleh kerajaan Burkinabè, dengan bahasa yang paling biasa digunakan, Mooré, dituturkan oleh lebih separuh daripada penduduk.^[8][9] Wilayahnya secara geografi biodiverse, dengan banyak simpanan emas, mangan, tembaga dan batu kapur. Disebabkan oleh kepelbagaian budaya yang pelbagai, seni Burkina Faso mempunyai sejarah yang kaya dan panjang, dan terkenal di seluruh dunia kerana gaya ortodoksnya.^[10] Negara ini diperintah sebagai sebuah republik separa-presiden dengan kuasa eksekutif, legislatif dan kehakiman. Burkina Faso adalah ahli Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, La Francophonie dan Pertubuhan Kerjasama Islam. Ia kini digantung daripada ECOWAS dan Kesatuan Afrika.

Ralat petik: Tag <ref> wujud untuk kumpulan bernama "lower-alpha", tetapi tiada tag <references group="lower-alpha"/> yang berpadanan disertakan