Aarde (planeet)

Aarde
The Blue Marble, de meest gebruikte foto van de Aarde, gemaakt tijdens de Apollo 17-missie in 1972
Symbool
Type	Planeet Aardse planeet
Overige aanduidingen	Gaia, Terra, Tellus, de wereld
Fysische gegevens
Aantal (bekende) manen	1
Omtrek	40 075 km (equatoriaal)
Diameter	12 756 km (equatoriaal) 12 714 km (polair)
Massa	5,9722×1024 kg
Valversnelling	9,780 tot 9,832 m/s2
Ontsnappingssnelheid	11,2 km/s
Dichtheid (ρ)	5,515 g/cm3
Rotatietijd	23 uur, 56 minuten en 04 seconden
Albedo	36,7%
Hoek omwentelingsas	23,439281°
Fysische samenstelling	35% Fe, 29% O, 15% Si, 13% Mg, 2,5% Ni, 2% S, 1,2% Ca, 1,1% Al en 0,2% overig
Samenstelling kern	Nikkelijzer
Afplatting	0,0033528 1/298.257222101 (ETRS89)
Baangegevens
Type	heliocentrische baan
Periapsis	0,98 AE
Apoapsis	1,02 AE
Halve lange as (a)	1,0000026 AE
Excentriciteit (e)	0,016710219
Lengte klimmende knoop (Ω)	348,73936°
Periode (P)	1,0000175 jaar
Inclinatie (i)	1,57869°
Waarnemingsgegevens
Afstand tot de Zon	149,6×106 km (~ 1 AE)
Atmosferische gegevens
Luchtdruk	Gem. 1013,25 hPa
Samenstelling	78,09% N2, 20,94% O2, 0,93% Ar, 0,04% CO2, 1% waterdamp en sporengassen
Temperatuur	Gem. 13,85 °C = 287 K
Portaal    Astronomie

De Aarde is vanaf de Zon gerekend de derde planeet van het zonnestelsel. Ze is zowel qua massa als qua volume de grootste van de vier binnenste planeten, die een vast oppervlak hebben van steenachtig materiaal, en (naar de Aarde) "aardse planeten" worden genoemd. Op de Aarde komt leven voor: ze is de woonplaats van miljoenen soorten organismen.^[1] Of ze daarin alleen staat is onduidelijk, maar in de rest van het heelal zijn tot nog toe nergens sporen van leven gevonden. Radiometrische dateringen hebben uitgewezen dat de Aarde 4,57 miljard jaar geleden is ontstaan^[2] en het leven maximaal 1 miljard jaar daarna.^[3] Sinds het ontstaan van leven op Aarde is de aardatmosfeer geleidelijk zuurstofrijk geworden, waardoor een beschermende ozonlaag kon ontstaan en zich aerobe organismen konden ontwikkelen.^[4]

Het aardoppervlak is voor 71% bedekt met water in de vorm van zeeën en oceanen, de rest bestaat uit continenten en eilanden. Water is noodzakelijk voor het overleven van alle bekende levensvormen.

De lithosfeer, de buitenste laag van de vaste Aarde, is verdeeld in een aantal rigide platen, die op een geologische tijdschaal (over miljoenen jaren) langzaam over het aardoppervlak bewegen. Deze beweging veroorzaakt de vorming van gebergten en vulkanisme. Onder de lithosfeer bevindt zich de langzaam convecterende aardmantel. De stroming in de mantel veroorzaakt de bewegingen van de platen en vulkanisme aan het aardoppervlak. Onder de mantel bevinden zich een vloeibare buitenkern (waarin het aardmagnetisch veld wordt opgewekt) en een vaste binnenkern. Dit magnetisch veld beschermt het leven tegen de zonnewind en kosmische straling.

De Aarde draait om de Zon in dezelfde tijd dat ze 366,26 maal om haar eigen as draait. Deze tijdsduur wordt een siderisch jaar genoemd. Omdat de rotatie van de Aarde om haar as en de baan van de Aarde om de Zon dezelfde richting volgen (vanaf de noordpool gezien tegen de wijzers van de klok in) is de lengte van het jaar in zonnedagen gemeten precies één dag korter, namelijk 365,26 dagen.

De aardas staat in een hoek van 23,439281° met een lijn die loodrecht staat op het vlak waarin de aardbaan ligt, wat de seizoenen veroorzaakt. De Aarde heeft een natuurlijke satelliet, de Maan, die vlak na de vorming van de Aarde moet zijn ontstaan. Soms worden er kleine objecten ontdekt die tijdelijk een baan om de Aarde beschrijven. De zwaartekracht van de Maan veroorzaakt getijden in de oceanen, stabiliseert de hellingshoek van de aardas en doet de rotatiesnelheid van de planeet langzaam afnemen.

1. ↑ (en) Science Daily (26 mei 2003): "Just How Many Species Are There, Anyway?" /
   (en) May, R.M.; 1988: How many species are there on Earth?, Science 241, p. 1441-1449. Gearchiveerd op 14 november 2021.
2. ↑ Dalrymple 1991; Dalrymple & Brent 2001; talkorigins.org. Gearchiveerd op 7 november 2021.
3. ↑ De oudste fossielen zijn eencelligen, gevonden in stromatolieten van 3,4 miljard jaar oud; zie Stanley (1999), p. 306.
4. ↑ Harrison & Hester 2002