Ashrama

Ashrama (Devanagari: आश्रम, Sanskriet: ā-śrama) is het brahmaanse systeem van vier levensstijlen of -fases, de celibate leerling (brahmacarin), het gezinshoofd (grhastha), de woudkluizenaar (vanaprastha) en de wereldverzaker (samnyasin) of soms religieuze bedelaar (bhiksu). Samen met varna – het kastenstelsel – vormt dit de hoeksteen van dharma, het natuurlijke systeem dat de regels voor het menselijk gedrag bepaalt. Dit geheel wordt wel samengevat als varnashramadharma en is zo belangrijk dat dit wel wordt gezien als bijna het equivalent van hindoeïsme.

Het ashrama-systeem verenigde de oude brahmaanse offerreligie uit het westelijke Aryavarta met het streven naar een leven van ascese dat gebruikelijk was in het oostelijke Groter Magadha. Zo bracht het systeem een integrerende structuur waarbij de samenleving in stand werd gehouden door de verschillende levensstijlen te legitimeren.

Diegenen die buiten het ashrama-systeem vallen, zoals de weduwnaar en de snataka, de leerling die zijn studie voltooid heeft, maar nog geen gezinshoofd is, is anasramin.

De klassieke vorm van de ashrama's als vier opeenvolgende levensfases is een ideaaltype dat zich ontwikkelde gedurende de tijd. Van oorsprong waren de ashrama's echter niet opeenvolgende fases, maar waren het vier alternatieve levensstijlen die gekozen werden voor het leven op basis van een roeping.

Hoewel uit de normatieve teksten van de brahmanen het beeld naar voren komt dat deze verschillende levensvormen inderdaad zo gevolgd werden, is dit in ieder geval ten dele een ideaalbeeld. Zo is het twijfelachtig of volledige wereldverzaking wel mogelijk is in India. Het ideaalbeeld beïnvloedde echter de werkelijkheid, aangezien het heersers stimuleerde om brahmanen stukken land te geven waar zij zich terug konden trekken. Veelal hoorde hier een dorp bij dat vanaf dan de tribuut afdroeg aan de brahmaan in plaats van de heerser.^[1]:245-246

1. ↑ Bronkhorst (2016)