Dauphin (kroonprins)

Dauphin (Latijn: delphinus, wat in het Nederlands "dolfijn" betekent) was in het oude koninkrijk Frankrijk de titel van de rechtmatige troonopvolger (kroonprins).

De titel dauphin werd oorspronkelijk gedragen door de graven van Albon. Zij bezaten Viennois (de streek rond Vienne), later om die reden de Dauphiné genoemd. Dit was sinds de 12de eeuw een vorstendom van het Heilige Roomse Rijk.

Guigues IV, graaf van Albon-Viennois droeg als eerste de bijnaam van dauphin. Die naam werd voor het eerst ca. 1140 opgetekend. Zijn opvolgers droegen de titel dauphin van Viennois. Ook de graven van Ayvergne droegen de titel dauphin sinds graaf Robert VII (1155-1234), een kleinzoon van Guigues IV langs moederszijde. De Dauphins namen de dolfijn pas in de 13e eeuw in hun wapen op: in goud een dolfijn van azuur, gevind en gekieuwd van keel.

Geruïneerd door de organisatie van een kruistocht en door zijn vele investeringen in kunst en onderwijs (oprichting Universiteit van Grenoble), besloot de dauphin Humbert II in 1349 de Dauphiné aan Frankrijk te verkopen. Om het gebied als zelfstandig rijksvorstendom te laten voortbestaan werd overeengekomen dat het niet zou gaan naar de toenmalige Franse koning Filips VI, maar naar zijn kleinzoon, de latere koning Karel V, en dat het gebied ook daarna gescheiden zou blijven van het Franse kroondomein. Eenmaal zelf koning geworden, bepaalde Karel V dat de Dauphiné als apanage zou gaan naar de oudste zoon van de koning of diens erfgenaam.

Van alle Franse troonopvolgers heeft alleen de latere Lodewijk XI (dauphin van 1423 tot 1461) echt de Dauphiné bestuurd. Toen hij zelf koning werd, maakte hij de Dauphiné tot een gewone Franse provincie, maar de titel dauphin van Viennois (sinds Frans II "dauphin van Frankrijk") werd steeds gedragen door de rechtmatige troonopvolger.

Tijdens de Franse Revolutie verdween de titel van dauphin: de Franse grondwet van 1791 bepaalde dat de oudste zoon van de koning de titel Prince Royal (kroonprins) voerde. Na de restauratie van het koningschap in 1815 werd de titel opnieuw gedragen door de Lodewijk Anton, hertog van Angoulême, de oudste zoon van koning Karel X, tot deze verdreven werd door de Julirevolutie van 1830. In de daaropvolgende Julimonarchie (1830-1848) werd de oudste zoon van de koning opnieuw Prince Royal genoemd.