Extreemrechts

Extreemrechts, radicaal-rechts, uiterst rechts, ultrarechts of rechts-radicaal zijn algemeen gebruikelijke typeringen voor politieke opvattingen en stromingen aan de uiterste rechterzijde van het politiek spectrum. De termen worden door elkaar gebruikt en er is geen internationale overeenstemming over een exacte definitie van deze begrippen.

De terminologie verwijst naar politieke ideeën en meningen die rechtser zijn dan "standaard rechts" en zich in het bijzonder kenmerken door extreem nationalisme,^[1][2] nativistische ideologieën en autoritaire tendensen,^[3] tegen de achtergrond van een functionalistisch wereldbeeld.^[4] Vaak is ook sprake van opvattingen die geheel of deels op gespannen voet staan met de beginselen, normen en waarden van rechtsstaat en democratie.^[5] Het is een subcategorie van extremisme, waaronder ook linksextremisme gerekend wordt of religieus politiek gericht fundamentalisme en kent veel vormen.^[6]

Nationalisme is een algemeen ideologisch kenmerk van extreemrechts. Vaak staat ook populisme centraal, waarin een tegenstelling wordt voorgesteld tussen "het volk" of "de gewone man" en "de (corrupte) regerende elite" die alleen voor de eigen belangen opkomt en die van de gewone burger negeert. Een klein aantal extreemrechtse partijen draagt een fascistische ideologie uit.

Extreemrechts wordt vaak geassocieerd met chauvinisme, xenofobie, racisme, streven naar blanke superioriteit, of met reactionaire standpunten in het algemeen.^[7] Ook de alt-right-beweging en de verwante Identitaire beweging worden tot extreemrechts gerekend.^[8] Andere termen die soms gehanteerd worden zijn nazisme, accelerationisme, hedendaags neofascisme, neonazisme en ultranationalisme.

Volgens onderzoeker Cas Mudde zijn er twee hoofdstromingen: een stroming die in de kern democratisch gezind is, die hij radicaal-rechts noemt, en een stroming die vindt dat een volk niet haar eigen leiders mag kiezen maar geleid moet worden door één autoritaire persoon, die hij extreem-rechts noemt.^[9]

1. ↑ Baker, Peter, "Rise of Donald Trump Tracks Growing Debate Over Global Fascism", 28 mei 2016. Geraadpleegd op 7 June 2016.
2. ↑ Aubrey, Stefan M. The New Dimension of International Terrorism. p. 45. Zurich: vdf Hochschulverlag AG, 2004. ISBN 3-7281-2949-6
3. ↑ Hilliard, Robert L. and Michael C. Keith, Waves of Rancor: Tuning in the Radical Right (Armonk, New York: M.E. Sharpe Inc., 1999, p. 43)
4. ↑ (en) Camus, Jean-Yves (20 maart 2017). Far-Right Politics in Europe. Harvard University Press, pp. 21. ISBN 9780674971530. Gearchiveerd op 26 december 2022.
5. ↑ Baart, Denny, Wat is het verschil tussen radicaal-rechts en extreemrechts, en radicaal-links en extreemlinks?. vrtnws.be (28 mei 2019). Geraadpleegd op 1 juni 2024.
6. ↑ (de) Welche Formen von Rechtsextremismus gibt es? - RechtsextremismusKonrad-Adenauer-Stiftung e.V.. Rechtsextremismus. Gearchiveerd op 9 mei 2021. Geraadpleegd op 25 maart 2021.
7. ↑ Carlisle, Rodney P., ed., The Encyclopedia of Politics: The Left and the Right, Volume 2: The Right (Thousand Oaks, California, United States; London, England; New Delhi, India: Sage Publications, 2005) p. 693.
8. ↑ Ctrl-Alt-Delete: The origins and ideology of the Alternative Right | Political Research Associates. www.politicalresearch.org. Geraadpleegd op 3 september 2019.
9. ↑ Bahara, Hassan, "Politicoloog Cas Mudde waarschuwt voor het normaliseren van radicaal rechts", volkskrant.nl (DPG Media BV), 15 november 2019. Gearchiveerd op 20 december 2019. Geraadpleegd op 15 december 2019.