Gnosis

Categorie Gnosis
Gnosis
Religies Gnostiek • Hermetisme Mandeïsme • Manicheïsme
Stromingen binnen de gnostiek Bardaisan • Borborieten Basilides • Sethianisme Simon Magus • Valentinianisme Carpocrates • Cainieten Ophieten • Naässenen
Begrippen Abraxas • Archont • Demiurg Emanatie • Eon • Hypostase Jaldabaoth • Pleroma
Teksten Codex Askewianes Codex Berolinensis Gnosticus 8502 Codex Brucianus Codex Tschacos Hermetica Nag Hammadi-geschriften Keulse Mani-Codex Boek van de reuzen
Portaal   Religie

Gnosis (γνῶσις) is het Oudgriekse woord voor 'kennis'. Gnosis is de kern in de religieuze overtuiging van een aantal religies die zich in de eerste eeuwen na Chr. ontwikkelden. Het betreft het hermetisme, de gnostiek, het mandeïsme en het manicheïsme. In de Nederlandse literatuur worden religies die gnosis als kernbegrip hadden gezamenlijk weleens benoemd met het woord gnosticisme.

Gnosis is het verwerven van het inzicht in de oorsprong, huidige situatie en de bestemming van de mens. Die religies hadden verschillende wegen om tot dat inzicht te komen en ook binnen die religies waren er verschillende opvattingen. Het centrale thema was echter, dat de mens afkomstig is uit een goddelijke wereld en in zijn aardse situatie een goddelijke kern in zich heeft die afkomstig is uit die wereld. Die kern is verstrikt geraakt in de materie of in het kwaad in de stoffelijke wereld. Demonische krachten, soms ook geïnterpreteerd als hartstochten of het noodlot, trachten die kern gevangen te houden in zijn lichamelijk omhulsel. Wie de werkelijke situatie kent en dus ook weet heeft van zijn goddelijke kern en van de mogelijkheid tot terugkeer naar de goddelijke wereld heeft gnosis.