Griekse cijfers

Getalsystemen

De 'san' geeft de waarde aan van deze Byzantijnse munt: 40 nummi, geslagen onder keizer Justinianus II tussen 687 en 695

Griekse cijfers behoren tot een talstelsel dat met behulp van letters van het Grieks alfabet wordt gevormd. Zij worden in het moderne Griekenland nog steeds voor de rangtelwoorden, eerste, tweede enzovoort gebruikt en in gevallen waar men in het Westen typisch Romeinse cijfers zou gebruiken, maar men noteert normaal getallen met Arabische cijfers.

Het oudste getalsysteem in Griekenland werd gevormd door de Attische cijfers, waarop later de Romeinse cijfers zouden worden gebaseerd, met de volgende letterwaardes: Ι = 1, Π = 5, Δ = 10, Η = 100, Χ = 1000, en Μ = 10.000.

Het Attische getalsysteem werd vanaf de vierde eeuw voor Christus vervangen door een quasi-decimaal alfabetisch systeem, dat ook wel het Ionische getalsysteem wordt genoemd. Ieder cijfer (1, 2, ..., 9), elk tiental (10, 20, ..., 90), en elk honderdtal (100, 200, ..., 900) werd weergegeven door een aparte letter. Dit systeem vereist 27 letters, zodat het 24-letterig Griekse alfabet moest worden aangevuld met een drietal in onbruik geraakte letters: digamma Ϝ, hoewel ς of στ ook werden gebruikt, voor 6, qoppa Ϟ voor 90 en sampi Ϡ voor 900. Een Grieks nummerteken (ʹ) of enkelvoudig aanhalingsteken (´) werd gebruikt om getallen te onderscheiden van letters.

Binnen het Ionische getalsysteem werd de letterwaarde van de afzonderlijke symbolen opgeteld om de totale woordwaarde te bepalen. Zo werd 241 bijvoorbeeld genoteerd als σμαʹ = 200 + 40 + 1.

Om de getallen van 1.000 tot en met 999.999 te noteren, werden dezelfde symbolen hergebruikt voor de duizendtallen, tienduizendvouden, en honderdduizendvouden. Een komma of Grieks laag nummerteken (͵) werd voor de duizendtallen gezet om ze te onderscheiden van het eerdergenoemde gebruik, dat wil zeggen links, aangezien het Grieks van links naar rechts genoteerd wordt. Zo werd 2005 bijvoorbeeld weergegeven als ͵βεʹ = 2000 + 5.

Letter Waarde   Letter Waarde   Letter Waarde
αʹ 1 ιʹ 10 ρʹ 100
βʹ 2 κʹ 20 σʹ 200
γʹ 3 λʹ 30 τʹ 300
δʹ 4 μʹ 40 υʹ 400
εʹ 5 νʹ 50 φʹ 500
Ϝʹ of ςʹ of στʹ 6 ξʹ 60 χʹ 600
ζʹ 7 οʹ 70 ψʹ 700
ηʹ 8 πʹ 80 ωʹ 800
θʹ 9 Ϟʹ 90 Ϡʹ 900

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search